Caldwell 12 Caldwell 12

[ignisdei]

Caldwell 12


Naszą przygodę po obiektach Caldwella chciałbym rozpocząć od NGC 6946, znanej j również jako UGC 11597 lub ARP 29. Galaktykę tą  odkrył William Herschel w 1798.
To galaktyka spiralna, znajdująca się w odległości ok. 10 milionów lat świetlnych od nas, w gwiazdozbiorze Łabędzia, ja jednak kojarzę ją intuicyjnie z Cefeuszem. Kiedyś (pisząc tekst na ASODa) użyłem literackiej przenośni, że oto para kochanków NGC 6946 oraz gromada otwarta 6939 idą drogą wiodącą ku ?domkowi Cefeusza?. Rzeczywiście dróżka taka wiedzie do Cefeuszowego domku promieniem od gwiazdy o jasności 3,4 mag- Ety Cefeusza do Alderamina...
Tak wiec nasza (omawiana) galaktyka wraz z towarzyszką leży właściwie na granicy gwiazdozbioru Cefeusza,  jeszcze w Łabędziu (biorąc pod uwagę jej jądro).
NGC 6946 zajmuje jakieś 40 000 lat świetlnych i jest sąsiadem Drogi Mlecznej. Jej kształt wskazuje na galaktykę spiralną typu mieszanego (wg klasyfikacji galaktyk jest to SABcd)

 

 

Jej jasność obserwacyjną na naszym niebie określamy jako 8.8 mag (wg O?Meary i NSOGa), natomiast 9.6 magnitudo obserwowanej wielkości gwiazdowej , podaje Wikipedia, co jest wartością moim zdaniem grubo przesadzoną. Wymiary kątowe obiektu to: 11.2 " x 8.8 " stopnia łuku.
Obserwując ją w 1798 r. Herschel pisał że: jest to dość słaby, mleczny i mało regularny obiekt z jasnym jądrem zawierającym gwiazdy wewnątrz, całość o rozpiętości 6' czy 7'stopnia łuku.
Galaktyka w większych sprzętach (np.w mojej 41cm Capelli) wygląda jak owalne, rozproszone hallo z widoczną parą rozgałęziających się ramion, poszatkowanych wybuchami supernowych, gdyż podobnie jak w galaktyce M83 i w NGC 6946 zaobserwowano dużą liczbę supernowych: SN 1917A, SN 1939C, SN 1948B, SN 1968D, SN 1969P, SN 1980K, SN 2002hh, SN 2004et i SN 2008S w stosunkowo krótkich odstępach czasu. Wybuchów tych świadkami byli astronomowie XXw. Wybuchy też następowały jak wyżej pomniałem z dużą częstotliwością. Najdłuższy okres uśpienia galaktyki pomiędzy wybuchami wynosił ok. 22 lata. Szczególnie pamiętny był wybuch supernowej Grupy II z 1980 roku, która wzrosła do szczytowej wielkości 11,4 mag i przyćmiła wszelkie inne gwiazdy pierwszego planu w pobliżu wybuchu. Sprawcą była super masywna gwiazda o masie przekraczającej minimum 8-krotne masę naszej gwiazdy.
Wróćmy jednak do obserwacji wizualnych:
W galaktyce naprawdę sporo widać, ale sprawność w postrzeganiu subtelnych detali możemy w pełnić osiągnąć dopiero pod ciemnym niebem
Jasność galaktyki zdecydowanie wzrasta w kierunku centrum . Centrum jest dość dobrze skondensowane (choć oczywiście jej jasność trzeba postrzegać z punktu widzenia 9 magowej galaktyki) Centralnemu powaśnieniu towarzyszą dwa główne, łukowe ramiona pierwsze: skierowane na wchód względem centrum a drugie na południowy wschód. Pozostałe są słabsze: Trzecie szerokie i rozmyte rozpościera się na południe, zaś ostatnie otwiera się szeroko się na zachód i miejscami na północny zachód
Jest także kilka rozproszonych linii materii, wijących się na północny wchód od rdzenia, które nie można nazwać ramionami. Dostrzegamy też parę nałożonych nań gwiazd tła, nie związanych z galaktyką a leżących rzeczywiście w obrębie Drogi Mlecznej.

 

Powyżej znajduje się mój szkic wykonany w Mołodyczu (pod granica Ukraińską) z zasięgiem ok. 7 mag ... nocą 20.09.2009 r .wtedy  była naprawdę spora przejrzystość powietrza.  Przy użyciu LightBridge 12? wyłuskiwałem przez około pół godziny detale, zależne od miejscowej fluktuacji powietrza. ... szkic skończyłem w niedalekiej przyszłości w Jeziorach Wielkich z zasięgiem w pobliżu 6 mag. Doszkicowałem tylko niektóre gwiazdy tła, które wczesnej pominąłem
Z moich osobistych wrażeń wizualnych w 12? mogę z całą stanowczością napisać, że po krótkiej adaptacji wzroku na obiekcie...odcinające się dwa ramiona na wschód i południe . Pozostałe łukowate ramiona są zlane w jedną całość . Jednakże można niekiedy wyzerkać jakby poszarpane przerwy między północną i zachodnią połacią jasności

O?Meara w Deep-Sky Companions: The Caldwell Objects podobnież pisze w wolnym tłumaczeniu : zalety NGC 6946 mogą być w pełni docenione dopiero pod ciemnym niebem. Galaktyka jest ładnie położona zaledwie 2° na południowy zachód od Eta ( ? ) Cephei i tylko 2/3 ° od jaśniejszej, bardziej atrakcyjnej wizualnie gromady otwartej NGC 6939 ( o wielkości gwiazdowej wielkość 7,8m ) . Obiekty postrzegalne są przez już w 4 -calowy teleskop i z powerem 23x i stanowią wspaniałą parę oddzieloną ciemnym pasem granicznym - czerni kosmosu upstrzonym gwiazdami!

Zachęcam do obserwacji tej pary obiektów!



Źródła wykorzystane:
1) Deep-Sky Companions: The Caldwell Objects I(Stephen James O'Meara)
2) The Night Sky Observer?s Guide Vol1
3) Wikipedia
 

[krzysztof G.]

To najczęściej odwiedzana przeze mnie galaktyka w łabędziu. Z gromadą otwartą 6939 tworzą bardzo wdowiskowy duet.

[midimariusz]

Mój opis NGC 6946

15.05.2015

Teleskop 12”, ES 14mm, pow. 107x

Warunki średnie, niebo w skali Bortle’a kolor żółty (4)

Dość duża. Bardzo słaba powierzchniowo. Widoczna raczej kątem oka, majaczące ramiona. Trudna w obserwacji.

[midimariusz]

Moje zdjęcie tej galaktyki.