Almanach Astronomiczny na rok 2015

[TomekS]

Informuję, że ukazał się kolejny "Almanach Astronomiczny", tym razem na rok 2015. Od bieżącego roku wydawcą jest Polskie Towarzystwo Astronomiczne (PTA), w związku z czym można go znaleźć na stronie "Uranii": http://www.urania.edu.pl/almanach. Dołożyłem kilka nowych działów, proszę o opinie i wytknięcie ewentualnych błędów - nikt nie jest nieomylny a czas na poprawienie do Nowego Roku jeszcze jest :)

[pguzik]

Pierwsze, co rzuciło mi się w oczy, to efemerydy komet ;).

 

1. Kometa C/2014 Q2 (Lovejoy) już ma jasność około 7 mag, a w najbliższych tygodniach znacząco zbliży się do Ziemi, zbliży się też trochę do Słońca. Na dzień dzisiejszy nawet według najbardziej pesymistycznych prognoz powinna początkiem stycznia być jaśniejsza od 6 mag (przy czym znacznie bardziej prawdopodobną wartością jest 5 mag).

 

2. Kometa C/2013 US10 (Catalina) ma obecnie jasność około 14 mag i nawet jeśli będzie się zachowywać bardzo słabo (współczynnik aktywności na poziomie n=2), to w maksimum blasku pod koniec 2015 roku powinna ona osiągnąć około 7 mag (w Almanachu jest 9.5 mag).

 

3. Kometa 141P/Machholz podczas ostatnich dwóch powrotów była znacznie słabsza niż podczas pierwszego powrotu po rozpadzie i sądząc po jasnościach z poprzednich powrotów, można się spodziewać, że podczas obecnego raczej nie będzie jaśniejsza od 10 mag (w Almanachu jest 8 mag).

 

 

Pozdrawiam

Piotrek Guzik

[TomekS]

Słuszne uwagi, zwłaszcza  od tak doświadczonego obserwatora komet. Ale, jak wiadomo, z kometami jest jak z kotami: mają ogony (chociaż zwykle nazywa się te twory warkoczami) i chodzą własnymi drogami ;) . Krótko mówiąc, nikt nigdy nie wie, jaką jasność będzie miała kometa X. Bywało już nieraz, że kometa o przewidywanej jasności 14mag była podziwiana przez lornetki przy jasności 8mag  :). Niestety, często jest dokładnie na odwrót  :-X  Tabela w Almanachu jest raczej poglądowa - które komety (wg stanu na dzień jej sporządzania - w tym przypadku 12.09.2014) mogą być obserwowalne. Myślę, że zrobię tak - Almanach "w jednym plku" będzie niezmienny (w końcu to on był recenzowany i jest wydawnictwem potencjalnie (na razie) drukowanym, natomiast raz na jakiś czas (kwartał? miesiąc?) będę się starał aktualizować tabele zmienne (np. właśnie komety) w części "Bloki tematyczne" z zaznaczeniem, co się zmieniło. 

 

Pozdrawiam,

Tomasz Ściężor

[Adam Derdzikowski]

Pomysł z efemerydami libracji księżycowej bardzo dobry. Wartościowa innowacja :)

[piotrn]

Jak zwykle w grudniu z najmilszą chęcią przeglądam kalendarz  i jest on dla mnie bardzo przydatny.

W bieżącym wydaniu bardzo zaciekawił mnie rozdział nt. zanieczyszczenia  światłem w Polsce. Bardzo cieszę się że Autor podjął temat zanieczyszczenia światłem w Polsce i prowadzi nawet badania w tym zakresie. :) :) :)

Jeden z pomiarów w Beskidzie Żywieckim był wg mapy przeprowadzony dosłownie kilkanaście km od mojego miejsca zamieszkania (patrz załączone zdjęcie) - czy pamięta Pan w jakiej miejscowości było to robione?

[pguzik]

Ale, jak wiadomo, z kometami jest jak z kotami: mają ogony (chociaż zwykle nazywa się te twory warkoczami) i chodzą własnymi drogami ;) . Krótko mówiąc, nikt nigdy nie wie, jaką jasność będzie miała kometa X. Bywało już nieraz, że kometa o przewidywanej jasności 14mag była podziwiana przez lornetki przy jasności 8mag  :). Niestety, często jest dokładnie na odwrót  :-X

No pewnie, że tak - komety lubią zaskakiwać. Nie oznacza to jednak, że każdy scenariusz jest równie prawdopodobny. Choć nie wiemy np., jaką jasność będzie mieć w styczniu 2015 kometa C/2014 Q2 (Lovejoy), to jednak z dużym prawdopodobieństwem możemy przypuszczać, że będzie ona wyraźnie jaśniejsza niż obecnie (bo znacząco zbliży się w tym czasie do Ziemi, a i jej odległość od Słońca zmaleje), a obecnie jej jasność sięga już 6.5 - 7.0 mag. Oczywiście, w 100% nie można wykluczyć tego, że nie będzie ona już jaśniejsza niż obecnie, jednak zważywszy na to, że jest ona obiektem okresowym o dużej aktywności, prawdopodobieństwo takiego scenariusza jest znikome (jasność heliocentryczna komety musiałaby zauważalnie się zmniejszyć, pomimo tego że zbliży się ona w tym czasie do Słońca).

[TomekS]

Jak zwykle w grudniu z najmilszą chęcią przeglądam kalendarz  i jest on dla mnie bardzo przydatny.

W bieżącym wydaniu bardzo zaciekawił mnie rozdział nt. zanieczyszczenia  światłem w Polsce. Bardzo cieszę się że Autor podjął temat zanieczyszczenia światłem w Polsce i prowadzi nawet badania w tym zakresie. :) :) :)

Jeden z pomiarów w Beskidzie Żywieckim był wg mapy przeprowadzony dosłownie kilkanaście km od mojego miejsca zamieszkania (patrz załączone zdjęcie) - czy pamięta Pan w jakiej miejscowości było to robione?

 

Oczywiście (sam te pomiary robiłem :) ). Pomiar wykonany miernikiem SQM-L w bardzo dobrą noc w czasie obozu astronomicznego w schronisku na Hali Boraczej 27/28 lipca 2011 r.  A tak w ogóle zapraszam na konferencję na temat zanieczyszczenia świetlnego, którą organizuję na Politechnice Krakowskiej 25-27 września 2015 r. Dokładniejsze informacje niebawem.

[pguzik]

Przy porównywaniu pomiarów z SQM-L z wynikami modelu warto pamiętać, że model podaje jedną konkretną wartość przy pewnych założonych warunkach, w szczególności przy założonym poziomie zapylenia i wilgotności.

W praktyce wartości te z nocy na noc się zmieniają i jasność tła nieba w tym samym miejscu też nie jest stała. Model w założeniu miał, o ile się nie mylę, dawać wartość średnią dla danej miejscówki.

[TomekS]

Przy porównywaniu pomiarów z SQM-L z wynikami modelu warto pamiętać, że model podaje jedną konkretną wartość przy pewnych założonych warunkach, w szczególności przy założonym poziomie zapylenia i wilgotności.

W praktyce wartości te z nocy na noc się zmieniają i jasność tła nieba w tym samym miejscu też nie jest stała. Model w założeniu miał, o ile się nie mylę, dawać wartość średnią dla danej miejscówki.

Dokładnie. Mapę modelową dałem jako podkład. W 2013 r. nawet napisałem publikację do MNRAS, która potwierdza ogólną słuszność modelu w dużej skali. W małej skali jest to już różnie (przykład widać na mapce "Karpaty" na lewo od Ojcowskiego Parku Narodowego - OPN). Twórca modelu (Cinzano) za główną jego wadę uznaje nie uwzględnianie ukształtowania terenu - nasze pomiary wykazują dużą zależność jasności nieba od tego czynnika. Co do zapylenia (kolejna praca w MNRAS, tym razem z bieżącego roku) to jest to czynnik niedoceniany, a silnie zwiększający jasność bezchmurnego, bezksiężycowego itp. nieba. Co ciekawe, widać to wyraźnie nawet w tak, wydawałoby się, dobrych miejscach, jak obserwatorium UP na Suhorze. Zresztą zapylenie "załatwia" też sprawę obserwacji przy Księżycu, nawet w małej fazie. Co do wpływu wilgotności i innych warunków meteorologicznych, właśnie jestem na etapie analizowania i podsumowywania wniosków. 

[piotrn]

W jakichś opracowaniach zagranicznych czytałem, że: "zanieczyszczenie światłem maleje znacznie ze wzrostem wysokości n.p.m". Myślę, że chodzi raczej o lokalne zanieczyszczenie, bo np. łuna z Bielska- Białej i Żywca pozostaje mimo wzniesienia się na 800 m.n.p.m kilka km. na południe od Żywca.

 

W samym centrum Żywca w wietrzne dni (=czyste powietrze) kilka razy widziałem Drogę Mleczną w Łabędziu w zenicie a w bezwietrzne dni jest dramatycznie gorzej!.

 

Teraz mieszkam 10km na południe od Żywca i jakość nieba zmienia się znacznie, ale przeważnie pokrywa się z mapą zamieszczoną w kalendarzu (miejsce zaznaczyłem na załączonym obrazku). Jasność określiłem korzystając ze skali http://www.darkskiesawareness.org/img/sky-brightness-nomogram.gif

[TomekS]

W jakichś opracowaniach zagranicznych czytałem, że: "zanieczyszczenie światłem maleje znacznie ze wzrostem wysokości n.p.m". Myślę, że chodzi raczej o lokalne zanieczyszczenie, bo np. łuna z Bielska- Białej i Żywca pozostaje mimo wzniesienia się na 800 m.n.p.m kilka km. na południe od Żywca.

 

W samym centrum Żywca w wietrzne dni (=czyste powietrze) kilka razy widziałem Drogę Mleczną w Łabędziu w zenicie a w bezwietrzne dni jest dramatycznie gorzej!.

 

Teraz mieszkam 10km na południe od Żywca i jakość nieba zmienia się znacznie, ale przeważnie pokrywa się z mapą zamieszczoną w kalendarzu (miejsce zaznaczyłem na załączonym obrazku). Jasność określiłem korzystając ze skali http://www.darkskiesawareness.org/img/sky-brightness-nomogram.gif

 

Niestety, Żywiec (Stare Miasto) ma jedno z najbardziej absurdalnych oświetleń ulic, jakie widziałem. Chodzi mi  o duże kule wystające ze ścian kamienic między parterem i piętrem - juz się nieraz zastanawiałem, jak ludzie tam śpią, mając tuż za oknem dużą, świecacą kulę   :) .

Robiłem też "przekrój świetlny" przez Żywiec, na mapce poniżej otrzymane wartości w zimową, bezchmurną i bezksiężycową noc (w samym Żywcu nie dało się znaleźć miejsca, gdzie w polu widzenia miernika nie byłaby jakaś lampa).

[piotrn]

Niestety, Żywiec (Stare Miasto) ma jedno z najbardziej absurdalnych oświetleń ulic, jakie widziałem. Chodzi mi  o duże kule wystające ze ścian kamienic między parterem i piętrem - juz się nieraz zastanawiałem, jak ludzie tam śpią, mając tuż za oknem dużą, świecacą kulę   :) .

Robiłem też "przekrój świetlny" przez Żywiec, na mapce poniżej otrzymane wartości w zimową, bezchmurną i bezksiężycową noc (w samym Żywcu nie dało się znaleźć miejsca, gdzie w polu widzenia miernika nie byłaby jakaś lampa).

 

Niesamowita złość mnie bierze jak widzę świecące kule zamiast opraw oświetleniowych - co za idiotyczny pomysł - marnotrawstwo energii i degradacja nieba o wpływie na sen ludzi nie wspomnę.

Jestem nauczycielem i w ramach lekcji dotyczących źródeł światła lub lekcji wychowawczych traktujących o ekologhii wspominam o doborze dobrych opraw oświelteniowych - ale to kropla w morzu...

 

Świetna mapa okolic Żywca - przyda się moim kolegom z centrum do wyboru miejsca obserwacji. Dziękuję za udostępnienie.

Czy oprócz Hali Boraczej robił Pan pomiary na południe od Żywca?

[sferoida]

dla miłośników danych w tabelkach - Rocznik Astronomiczny na 2015: http://www.igik.edu.pl/pl/geodezja-i-geodynamika-rocznik-astronomiczny

 

 

[TomekS]

Niesamowita złość mnie bierze jak widzę świecące kule zamiast opraw oświetleniowych - co za idiotyczny pomysł - marnotrawstwo energii i degradacja nieba o wpływie na sen ludzi nie wspomnę.

Jestem nauczycielem i w ramach lekcji dotyczących źródeł światła lub lekcji wychowawczych traktujących o ekologhii wspominam o doborze dobrych opraw oświelteniowych - ale to kropla w morzu...

 

Świetna mapa okolic Żywca - przyda się moim kolegom z centrum do wyboru miejsca obserwacji. Dziękuję za udostępnienie.

Czy oprócz Hali Boraczej robił Pan pomiary na południe od Żywca?

 

Niestety, nie. Gdy mieliśmy obóz na Hali Boraczej, były tylko dwie noce dobre (stąd pomiary). Co do planowych pomiarów objazdowych na południe od Żywca - były plany, ale skończyły się fundusze na przejazdy  :(

[piotrn]

Jak kiedyś kupię jakiś SQM to pomierzę niebo w Beskidzie Żywieckim. Na razie nie wiem jakiego SQMa szukać, żeby był dobry i  ....tani ;)