Znajdź zawartość

? Com jest drugą co do jasności gwiazdą w gwiazdozbiorze Warkocz Bereniki (?4,32 mag). Jest układem wizualnie podwójnym (maksymalna separacja 0,7?), który składa się z prawie identycznych gwiazd ciągu głównego o typie widmowym F5 (niektóre źródła podają F6 dla składnika B ) o jasnościach obserwowanych odpowiednio 5,05 mag i 5,08 mag. Całkowita masa układu szacowana jest na 2,4?2,8 M?, masa składników A/B odpowiednio 1,43/1,37 M?, temperatura powierzchniowa obu gwiazd ~6600 K, promień 1,3 R? i jasności 2,7/2,0 L?. Układ jest odległy od nas o około 60 lat świetlnych. Okres orbitalny wynosi około 25,97 lat (9485,68dni) i jest zbliżony do ? Aur. Jednak w przypadku ? Aur prawdopodobieństwo zaćmienia zwiększa obecność dysku pyłowego. Dla ? Com najprawdopodobniej jest to ?tylko? wzajemne przesłanianie tarcz gwiazdowych o średnicach zaledwie 0,0007? widzianych z Ziemi. Średnia separacja orbitalna pomiędzy składnikami wynosi około 12,5 AU. Orbita wykazuje duże spłaszczenie (mimośród e~0,5). Do tego układu prawdopodobnie należy jeszcze trzeci składnik oznaczony jako CCDM J13100+1732C o jasności 10,2 mag, który znajduje się w odległości 89? w kącie pozycyjnym 348° (dane z roku 2001). W czasie 26?letniego okresu orbitalnego jasność ? Com zmienia się na poziomie kilku mmag zarówno pomiędzy kolejnymi nocami jak i latami. Nie stwierdzono periodyczności w tych zmianach. Wiele argumentów wskazuje na to, że za kilka dni może dojść do zaćmienia w układzie: ? -) prognozowany moment zaćmienia: 25 stycznia 2015 r. ?3 dni (JD = 2457047 ?3 dni), ? -) czas trwania zaćmienia od 28 do 45 godzin, ? -) spodziewana amplituda około 0,8 mag. Wskazówki dla obserwatorów Przed rozpoczęciem zaćmienia zalecany jest jeden pomiar jasności nie rzadziej niż co 2 godziny, aby mieć dobre pokrycie początku zaćmienia. Ewentualnie pozwoli to również zarejestrować inne niewidoczne do tej pory obiekty (np. planety, materia wokółgwiazdowa ?). W czasie zaćmienia bardzo ważna jest ciągłość obserwacji. Potrzebne są przede wszystkim obserwacje z filtrami fotometrycznymi V i R, ale inne barwy również mogą być przydatne. Obserwacje w dalekiej podczerwieni (filtr H) również są zalecane ze względu na planowane użycie interferometru CHARA. W wątku dyskusyjnym [2] na forum AAVSO Sebastian Otero poleca dla obserwatorów wizualnych gwiazdy porównania oznaczone etykietami ?43? (B?V = 0,57 mag), ?44? (B?V = 1,13 mag), ?47? (B?V = 1,01 mag). W szczególności gwiazda porównania 43 (? Com, V = 4,25 mag) jest jaśniejsza od ? Com (V = 4,32 mag) o 0,07 mag. Warto wspomnieć, że gwiazda porównania ?43? jest gwiazdą zmienną (V = 4,23?4,28 mag). Może być wykorzystywana jako gwiazda porównania tylko do obserwacji wizualnych. Gwiazdy porównania do obserwacji wizualnych zostały pokazane na mapie AAVSO. Rys. Mapka do obserwacji wizualnych ? Com wygenerowana za pomocą VSP na portalu AAVSO. Tutaj krzyżyk w centrum rysunku wskazuje punkt o współrzędnych ? = 13h00m, ? = 21°00'. Natomiast ? Com jest pokazana jako jasna gwiazda (4,3 mag) na południowy-wschód od krzyżyka. W alercie AAVSO nr 506 astronomowie zalecają wykorzystanie następujących gwiazdy porównania do fotometrii CCD/PEP/DSLR: ? HD 113848 (39 Com, HR 4946, HIP 63948) ? V = 5,990 mag, B?V = 0,39 mag, typ widmowy F4V, ? HD 114520 (HIP 64312) ? V = 6,820 mag, B?V = 0,46 mag, typ widmowy F2II. Obie gwiazdy porównania mają kolor zbliżony do ? Com, gdyż jej wskaźnik barwy (B?V) = 0,44 mag. Gwiazda HD 113848 na mapkach AAVSO okolicy ? Com jest oznaczona etykietą ?60? (AUID = 000-BBT-464), natomiast HD 114520 ? ?68? (AUID = 000-BLL-255). Gwiazdy porównania wykazywały niezmienną jasność z dokładnością do 1 mmag (=0,001 mag) w obserwacjach z ostatnich kilkudziesięciu lat. Wskazane są również obserwacje fotometryczne kilka tygodni przed i po prognozowanym terminie, gdyż jest szansa odkrycia planet lub innej materii znajdujących się w pobliżu zaćmiewanych gwiazd. Bardzo aktywnym obserwatorem ? Com jest Christophe (AAVSO nick: MCHB - patrz [3]) z Valence na południu Francji. Obserwuje on ? Com od 23 grudnia 2014 r. za pomocą lustrzanki Canon 650D podpiętej do refraktora FS102 z reduktorem ogniskowej do 640 mm. Pole widzenia tego setupu wynosi 117'?77'. Ze względu na podatność małych apertur teleskopów/obiektywów na scyntylacje atmosferyczne konieczne jest wykonywanie pomiarów fotometrycznych na uśrednionych zdjęciach o czasach ekspozycji przynajmniej 1 minuty i więcej. Christophe znalazł następujące optymalne parametry ekspozycji, aby nie prześwietlić ? Com i gwiazd porównania: ? apertura FS102 ograniczona diafragmą do 50 mm, 180-sekundowa ekspozycja przy ISO 100, rozogniskowanie obrazu gwiazd do średnicy 60/65 pikseli; ? pełna apertura FS102, 70-sekundowa ekspozycja przy ISO 100, rozogniskowanie obrazu gwiazd do średnicy 80 pikseli; Do fotometrii Christophe wykorzystuje następujące gwiazdy porównania: HR4962, HD114762, HD114300 i HD114812. Przy obserwacjach tą techniką Christophe uzyskuje rozrzut jasności ? Com około 0,025 mag podczas ciągłych kilkugodzinnych obserwacji, gdy gwiazda podnosi się od wysokości na horyzontem 20?25° do 60°. Fot. Przykładowe zdjęcie okolicy ? Com wykonane przez Christophe za pomocą lustrzanki Canon 650D podpiętej do refraktora FS102 z ogniskową 640 mm. Użyto efektywnej apertury tylko 50 mm. Gwiazdy zostały rozogniskowane do średnicy 65 pikseli. Jest to stack 112 zdjęć (każde naświetlane przez 50 sekund, ISO 200). Materiał źródłowy [3]. Już teraz zachęcamy do obserwacji ? Com, ponieważ czasu do przygotowań nie zostało dużo, a następna szansa na potwierdzenie hipotezy, że ten układ wizualnie podwójny jest również układem zaćmieniowym typu EA (Algol) będzie dopiero w 2041 roku !!! Więcej o układzie ? Com oraz przewidywanym zaćmieniu napiszemy już za kilka dni w najnowszym numerze biuletynu PROXIMA. MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE: [1] Alert nr 506 AAVSO dotyczące zaćmienia alf Com - http://www.aavso.org/aavso-alert-notice-506 [2] Wątek dyskusyjny na forum AAVSO poświęcony zaćmieniu ? Com - http://www.aavso.org/alpha-com-eclipse-observing-campaign-0 [3] Strona internetowa z obserwacjami DSLR Christophe (AAVSO nick: MCHB) - https://millimagjournal.wordpress.com/alpha-comae-berenices-eclipse-2014-2015-observations/