Znajdź zawartość

Pewne miejsca na niebie są feralne. Nie pytajcie mnie dlaczego ? po prostu zawsze tak było i już. Nie wierzycie, to posłuchajcie. Do takich miejsc należy obszar między Kasjopeją, Woźnicą i Gwiazdą Polarną. To gwiazdozbiór Żyrafy. Już jego nazwa łacińska ? Camelopardalis ? jest dziwaczna. przecież zwierzę żyrafa to po łacinie Giraffa (rodzaj biologiczny), zaś słowo ?camelopardalis? (wielbłądo-lampart) jest dopiero drugim członem ? jak wiadomo nazwy gatunków biologicznych są dwuczłonowe. W dodatku słowo to mogło być prostsze - camelopardus. A tak nie wiadomo, czy to I przypadek (nominativus: kto co? Camelopardalis), czy może II (genetivus: kogo? czego? czyj? Camelopardalis). Już sama taka nazwa może wystraszyć obserwatora. Brak jasnych gwiazd powoduje, że omijamy ten rejon. Nie tylko my. Messier ze swym przyjacielem Mechainem nic tu nie znaleźli. Pewnie nie szukali, chociaż to obszar okołobiegunowy, dostępny przez cały rok. William Herschel znalazł dwa obiekty: galaktykę NGC 2403 i gromadę otwartą NGC 1502. Pierwszą pewnie tylko dlatego, że jest tuż obok ?nosa? Wielkiej Niedźwiedzicy, drugą, bo znajduje się na końcu łańcuszka przedziwnego asteryzmu - Kaskady Kemble?a. Zaś bohaterka obecnego opisu świeciła sobie z jasnością około 6 mag do drugiej połowy XX wieku, z pewnością widziana wielokrotnie, lecz nigdy nie opisywana. Zanotował jej obecność na swojej liście dopiero Jurgen Stock pod numerem 23, nie podejrzewając jednak, że może to być obiekt wcześniej nieznany (gdybym był złośliwy, dodałbym ? jak to zawodowiec). Trzeba było dopiero dwóch astroamatorów ?gapiących się w niebo? ? stargazing - przez niewielki refraktor i lornetę, jak to opisał szczęśliwy znalazca John Pazmino z Nowego Jorku, by zorientować się, że czegoś takiego nie zaznaczono w żadnym atlasie. Stąd mamy dzisiaj ?Gromadę Pazmina?. Obserwatorzy widzieli mniej-więcej taki obraz, jak na szkicu kolegów z Finlandii: Szkic Stock 23; źródło: http://www.kolumbus.fi/jaakko.saloranta/Deepsky/Extra/Stock23_SA.html Jednego tylko nie rozumiem - czemu mam obawiać się zastrzelenia przez autora szkicu: ?Notes: Anyone using the nickname "Pazmino's Cluster" in public, in private, in parties or anywhere else in the entire multiverse should be instantly shot. Thank you.? Jedyna nadzieja, że gdy już po mnie przyjedzie, pobłądzi na Ursynowie jak wielu przed nim. Do gromady łatwo trafić szerokokątnym sprzętem przesuwając pole widzenia na wschód od gromad i mgławic Kasjopei, IC 1805 (Serce) i IC 1848 (Dusza) lub od Gromady Podwójnej w koronie Perseusza na obszar, który nazywam kopytkiem Żyrafy. Posiadacz lornetki o polu widzenia 8° może zobaczyć wszystkie te obiekty razem. Okolice gromady Stock 23; mapę wytworzył kol. Rokita w oparciu o katalog SAC 8.1. Samą gromadę można podziwiać przez każdy sprzęt. Jest wystarczająco jasna dla każdej lornetki (5,6 mag) a nawet można próbować odnaleźć ją gołym okiem. Zmieści się w polu widzenia teleskopu ze średnioogniskowym okularem ? najczęściej podawany rozmiar kątowy to 14 minut. Kilka gwiazd widać już w małej lornetce - najjaśniejsza ma 7,6 mag. Niewielki teleskop ukaże ich nawet 25 (najczęściej podawana liczebność gromady), zaś spory nawet do 40 (według NSOG: The Night Sky Observer?s Guide). Gromada jest luźna, zawiera gwiazdy o zróżnicowanej jasności. Według większości źródeł, jej typ zgodnie z klasyfikacją Trumplera to II 3 p n (wydzielona o słabej koncentracji w kierunku centrum, duże zróżnicowanie jasności, uboga, z mgławicą). NSOG znów ma nieco odmienne zdanie: typ III 3 p n, czyli gromada całkiem nie skoncentrowane w kierunku centrum. Na moje oko, to astroamatorzy ? twórcy NSOG mają rację. Zresztą, osądźcie sami. Nie tylko jasność, lecz także barwa gwiazd gromady jest rozmaita. Widać to na zdjęciu Herberta Waltera: Zdjęcie Stock 23 Autor: Herbert Walter; źródło: http://www.skypixels.at/stock23_info.html Na zdjęciu tym warto rozpoznać układ przypominający rdzeń gwiazdozbioru Herkulesa ? trapez z ?ogonkiem? przy dolnym, południowo-zachodnim narożniku. Narożnik ten tworzy gwiazda podwójna Struve 362, dająca się rozdzielić w powiększeniu 100x. Niestety, więcej danych na jej temat nie odnalazłem. Na koniec wiadomość nieco smutna. Stock 23 niekoniecznie jest gromadą. Według pomiarów satelity HIPPARCOS, ruch własny (proper motion) jej głównych gwiazd jest różny, podobnie jak w przypadku gwiazd Wieszaka (Collinder 399). Oznacza to, że wkrótce Gromada Pazmina się rozbiegnie. Nie trać więc czasu i w najbliższą pogodną noc skieruj swój ulubiony, choć pewnie nieco przykurzony sprzęt w okolice kopytka Żyrafy. Potem zaś konieczne daj znać jak poszło!