Znajdź zawartość

Gdy zdarza się cud i niebo się przeciera, mam teraz wieczorami przed balkonem polującego Oriona z podążającymi za nim psami myśliwskimi. Tuż za lewą, zachodnią stopą Oriona, jasnym nadolbrzymem zwanym Saiph (? CMa), świeci migotliwym blaskiem Psia Gwiazda ? Syriusz. Jednak wcześniej od niego wschodzi delikatnie kremowy ?przed-pies? czyli Procjon, położony wprawdzie bardziej na wschód, lecz sporo wyżej na nieboskłonie. Obie psie gwiazdy są bliskimi sąsiadami Słońca, znajdując się w odległości ok. 8,5 ly (Syriusz) i 11,5 ly (Procjon). Mały Pies (Canis Minor) jest gwiazdozbiorem wzorcowym. Wszystko w nim poukładane, jak powinno. Najjaśniejsza gwiazda oznaczona literą ? (czyli Procjon) znajduje się z lewej, wschodniej strony gwiazdozbioru. Kolejne widoczne gołym okiem gwiazdy o malejącej jasności, oznaczone jako ?, ? i ?, leżą coraz bardziej na zachód. Jak w pudełeczku czy na widelcu, wszystko w polu widzenia średniej lornetki. Nic dziwnego, że osoby leniwe i idące na łatwiznę (jak autor niniejszego OT) lubią na to patrzeć. Gwiazdozbiór Małego Psa wg. wg. IAU and Sky@Telescope magazine Źródło mapy: http://www.constellation-guide.com/constellation-list/canis-minor-constellation/ Psią głową jest oczywiście najjaśniejszy w gwiazdozbiorze Procjon, ósmy pod względem jasności na nieboskłonie (0,37 mag), tworzący wraz z Syriuszem i Betelgezą wielki asteryzm ? Trójkąt Zimowy. Trójkąt Zimowy; źródło: http://www.constellation-guide.com/constellation-list/canis-minor-constellation/the-winter-triangle-and-the-winter-hexagon/ Procjon to gwiazda piękna i jasna, lecz ciekawiej prezentują się północno zachodnie, że tak powiem bardziej wstydliwe partie gwiazdozbioru. Tytułowy ogonek to zgrabny, nieco rozwarty i niemal równoramienny trójkąt z gwiazd ?, ? i ?. W dobrych warunkach widać go świetnie gołym okiem, u mnie na Ursynowie ? raczej przez lornetkę. Ogonek Małego Psa (Sky-Map.org) ? Canis Minoris (? CMi) ma nazwę własną Gomeisa. Podobnie jak Słońce jest ona gwiazdą ciągu głównego, czyli karłem (typ widmowy B8 Ve). Jest jednak znacznie gorętsza (11 722 K wg ang. Wikipedii) a także posiada gazowy dysk wokół siebie i jest w niewielkim stopniu zmienna. Całkiem inaczej wygląda ? Canis Minoris. Nie dość, że jest wyraźnie pomarańczowa (typ widmowy K3 III, czyli czerwony olbrzym, 4,32 mag), to jeszcze nie jest sama. Badania spektroskopowe wykazują tam dwie podobne gwiazdy. Jakby było mało, wiele wskazuje, że gwiazdy te nie są fizycznie związane i tylko przypadkowo znajdują się niemal dokładnie na tej samej linii ?widzenia? (wg Jima Kalera). ? Canis Minoris także jest gwiazdą barwną i ciekawą. Jest to żółty, jasny olbrzym typu widmowego G6,5 IIb. Znów wiele wskazuje na to, że jest układem podwójnym, w którym masywniejszy składnik ?okradł? mniejszego towarzysza z materii. Towarzysz ten jest obecnie białym karłem, za to składnik główny niezwykle wzbogacił się w bar. Przez moje lornetki (56-77 mm) z ursynowskiego balkonu widziałem także pomarańczową barwę słabszej gwiazdki HD 58714, znajdującej się pomiędzy ? i ?. Miałem również chrapkę na gwiazdę podwójną ?1095, opisaną w Objects in the Heavens Petera Birrena jako zawierającą składowe 8,5 mag i 9 mag oddalone od siebie o 10 sekund kątowych. Jednak miejskie oraz przymglone niebo nie dało mi szans. W lornetce 10x60 pomiędzy ? i ? CMi nie widziałem nic. Przy miejskiej iluminacji nie byłem zresztą w stanie wykorzystać solidnej, sześciomilimetrowej źrenicy wyjściowej tej lornetki. W 12x56, po osłonięciu od światła, wydobyłem coś tam zerkaniem. To ?coś? stało się rozsądnie widoczne w lornecie 15x56 a oczywiste w 20x77. Jednak o jakiejkolwiek separacji nie było mowy, choć moja Miyauchi rozdzieliła w tych warunkach Trapez na trzy wyraźne składniki. A skąd tytuł dzisiejszego Obiektu Tygodnia? Otóż bardzo dawno temu, gdy mój najmłodszy synek wracał ze żłobka, siedząc w kąciku i bawiąc się odreagowywał dzień mrucząc do siebie: ?Brzydkany żłobek. Psi ogon, psi ogon!? Ogon Małego Psa nie jest jednak brzydkany i warto na niego zerknąć przez lornetkę nawet z miejskiego balkonu. Co zobaczysz, to twoje, ale może być nasze wspólne, jeśli tylko podzielisz się z nami wrażeniami. W razie czego daj więc znać, jak poszło!