Obiekt tygodnia 15.08.2016 NGC 6822 (Galaktyka Barnarda)

[lukost]

Hmm, dzisiejszego popołudnia postanowiłem udowodnić, że pojawiające się tu i ówdzie pogłoski o śmierci cyklu są przedwczesne, a marazm i zastój w temacie to tylko efekt uboczny tzw. sezonu ogórkowego.

W niniejszym odcinku zahaczę o kolejny obiekt nieba południowego, który jednakowoż można łowić ? czasem z całkiem dobrym skutkiem ? z naszych szerokości geograficznych. Niezależnie od niewielkiej wysokości nad horyzontem (deklinacja prawie -15stopni), to cel obiektywnie trudny, wymagający ciemnego, przejrzystego nieba nad południowym horyzontem; niemniej, gdy nabierzemy już ogłady obserwacyjnej i nauczymy się go widzieć, wyda nam się banalny. Panie i Panowie, przedstawiam Galaktykę Barnarda.  

Pana Edwarda Emersona Barnarda znamy głównie z bogatego dorobku w zakresie odkryć i katalogowania ciemnych mgławic, jednak gdzieś pośród mrowia pyłowych pasm i plam odnajdziemy kilka rodzynków, emitujących, względnie odbijających promieniowanie w paśmie widzialnym (a nie tylko je przesłaniających). Przykłady? Mgławice Kokon (IC 5146, odkryta w 1893 r.) czy Barnard 10 w Byku. Do tych nielicznych wyjątków zalicza się także NGC 6822 (bo takie oznaczenie katalogowe ma nasz cel), odkryta 17 sierpnia 1884 roku z użyciem sześciocalowego refraktora. Rzeczony engiec to nieregularna galaktyka karłowata, należąca do Grupy Lokalnej. Znajduje się w odległości ok. 1,6 miliona lat świetlnych od Ziemi, zaś jej średnicę szacuje się na ok. 6000-7000 lat świetlnych - co przekłada się na rozmiar kątowy ok. 15.5'x13.5'. Spore rozmiary (przy jasności 8.7mag) oznaczają niestety niską jasność powierzchniową (tylko ok. 14.4 mag/arcmin2).  W skład galaktyki wchodzi ok. 10 milionów gwiazd (w tym 11 cefeid, wykrytych przez E. Hubble'a i wykorzystanych do pomiaru odległości obiektu), zaś jej struktura jest zbliżona do Małego Obłoku Magellana - choć jest zdecydowanie mniej zasobna w gwiazdy. 

Dobra, koniec kopiowania Wiki, pora na konkrety obserwacyjne. Starhopping jest banalny ? ja każdorazowo na chybił trafił kieruję szukacz/lornetkę pomiędzy Strzelca i Koziorożca, wypatrując charakterystycznego trójkąta złożonego z gwiazd 54 i 55 Sgr oraz SAO 162931 (wszystkie o jasności 5mag z hakiem, do wyłapania gołym okiem). Resztę wyjaśni nam zrzut ekranowy ze Stellarium.

Nie mam wątpliwości, że NGC 6822 to wspaniały cel lornetkowy. Pod dobrym, bieszczadzkim niebem nie sprawiała mi najmniejszych problemów w lornecie 15x70 - pojawiała się z marszu, jako nieokreślonego kształtu, subtelne, lecz oczywiste pojaśnienie. Pod niebem wiejskim, przechodzącym w podmiejskie (Przełęcz Knurowska nad Ochotnicą Górną czy Domański Wierch w okolicy Czarnego Dunajca) okazała się nieco trudniejsza, niemniej w dobre noce, po chwili wpatrywania się również nie była jakimś ekstremum ? po prostu trza było bardziej przyssać się do okularów.

Gdybym miał wskazać przyrząd optyczny najbardziej predestynowany do obserwacji obiektu bez wahania powiedziałbym, że w jej przypadku zdecydowanie najlepiej sprawdzają się przerośnięte dwururki ? lornety 25x100 czy 28x110 to jest to! Widok z dużych niutków, gdzie brakuje zapasu pola wokół galaktyki, jakoś do mnie nie przemawia... Istotne jest, by obserwując z użyciem teleskopu nie przesadzić z powiększeniem, bo obiekt zwyczajnie zginie w tle.

Jeśli masz okazję wyrwać się na dalekie południe, nie zapomnij o Galaktyce Barnarda. Po oglądactwie pod ciemnym niebem RPA, gdzie dane nam było podziwiać ją w drugiej części nocy praktycznie w zenicie, zanotowałem, że w polu widzenia lornety 15x70 wyskakiwała od razu - jako spory, choć ulotny, blady owal. Próbowałem ją wyłuskać także moim Nikonem 7x50, lecz tu już pewności nie mam. Niby coś tam majaczyło, ale... Interesujące rzeczy działy się natomiast w polu widzenia super plossla 26 mm, umieszczonego w wyciągu SCT 8 - mianowicie plama robiła się jakaś taka kaszkowata i ziarnista... Nie ma mowy o złudzeniu ? podobny obraz widywałem podczas kilku kolejnych obserwacji.

Cholernie jestem ciekaw, czy ktoś z Was widział ją w lornecie pięćdziesięciomilimetrowej?

Co tam jeszcze? No tak, zajawki graficzne. Tak to wygląda z pustyni Negev:

źródło: www.deepskywatch.com

a tak na porządnej astrofocie:

źródło: www.caelumobservatory.com

Złapałeś już NGC 6822? - no to podziel się wrażeniami. Jeszcze nie? - spróbuj i koniecznie daj znać, jak poszło!

PS W jednym z odcinków cyklu OOTW na deepskyforum można sobie poczytać o łapaniu obszarów HII w Galaktyce Barnarda, ale to zabawa dla chłopaków dysponujących naprawdę dużymi, hmm, instrumentami. Jacyś chętni do podjęcia wyzwania? 

 

[lukost]

Patrząc na mapkę ze Stellarium zobaczyłem, ze program kłamie - w sensie błędnego oznaczenia zlokalizowanej na północ od Galaktyki Barnarda malutkiej, lecz jasnej i przepięknej mgławicy planetarnej, zwanej "Little Gem". Jej numer katalogowy to NGC 6818. 

[Jacek E.]

1 godzinę temu, lukost napisał:

Patrząc na mapkę ze Stellarium zobaczyłem, ze program kłamie - w sensie błędnego oznaczenia zlokalizowanej na północ od Galaktyki Barnarda malutkiej, lecz jasnej i przepięknej mgławicy planetarnej, zwanej "Little Gem". Jej numer katalogowy to NGC 6818. 

Łukasz albo źle zrozumiałem... albo masz jakąś starą bardzo wersję Stellarium.... Ja używam 13.1 (obecnie najnowsza 15) i jest prawidłowe oznaczenie.....

[gryf188]

Sam też niedawno zauważyłem błąd w katalogu LDN . A konkretnie LDN767 jest zaznaczona dużo niżej w Orle a faktycznie jest wyżej  w Lisku.

[Panasmaras]

15 godzin temu, lukost napisał:

Cholernie jestem ciekaw, czy ktoś z Was widział ją w lornecie pięćdziesięciomilimetrowej?

Widział, w 10x50, w okolicach Sadownego, jakieś 100 km na północny wschód od Warszawy przy bardzo dobrej przejrzystości powietrza  

[lukost]

1 godzinę temu, Jacek E. napisał:

Łukasz albo źle zrozumiałem... albo masz jakąś starą bardzo wersję Stellarium.... Ja używam 13.1 (obecnie najnowsza 15) i jest prawidłowe oznaczenie.....

Nieee, mam najnowszą wersję - wymieniałem niedawno lapka i ściągnąłem Stellarium kilka dni temu.

[Jacek E.]

No to było dobrze, jak widzisz na zrzucie i skopali :( 
A u mnie w 64 bitowej 0.15-nastce pokazuje podwójnie ....

[adam_bie]

Dnia 15.08.2016 at 19:03, lukost napisał:

Cholernie jestem ciekaw, czy ktoś z Was widział ją w lornecie pięćdziesięciomilimetrowej?

W lornecie 100mm galaktyka pod dobrym kaszubskim niebem (SQM-L pokazał 21,5 mag/arcsec) nie stanowiła problemu, jednak bardzo żałuję że nie podszedłem do niej lornetką 10x70 (50tki nie mam).. Pogoda nie dopisała i miałem tak naprawdę jedną bardzo dobrą nockę, wiedziałem że ciemne niebo mnie oszołomi więc zabrałem tylko dużą lornetę żeby nie miotać się między sprzętami. Mniejsza lornetka miała być na następny wypad ale warunki za drugim (i ostatnim) razem nie były zbyt dobre.

W 100mm lornecie pod dobrym niebem widać bardzo rozległe, owalne ale lekko rozciągnięte pojaśnienie, wyraźnie odcinające się od tła w powiększeniach 30x i 60x.

[prestoneq]

Nie rozumiem astro fotografów w Polsce. Obiekt  wizualnie oklepany widziany różnymi sprzętami ja maks 16 calowym widziałem.  Łukaszu z terenu polski zdjęć tej galaktyki praktycznie nie ma ( no powiedzmy 2 są). O wodorkach to możemy zapomniec. Tak sobie myślę że wizual jest daaaaleko do przodu z obiektami w stosunku do astro foto w Polsce . Może ja w tym roku coś złapie chociaż nie obiecuję  ciężko będzie w tym roku o fotkę. 

[lukost]

Próbowałem usilnie przez ostatnich kilka sesji łapać obszary HII w Galaktyce Barnarda. Niestety, nawet Ultrablock nie pomógł. To nie ta deklinacja, niestety... Spróbuję ponownie za kilka tygodni pod niebem południowej Afryki. Udało mi się natomiast podczas jednej nocy z wyśmienitą przejrzystością wyłapać wspomnianą w pierwszym poście "kaszkowatość" galaktyki, w konfiguracji newton 350/1500 i ESik 14 mm. 

[lukost]

W okolicach zwrotnika Koziorożca NGC 6822 ładnie widać już w Fujinonie 10x50 i naprawdę nie jest to żadne wyzwanie. Dziś spróbuję jeszcze w 8x42, tylko tym razem na statywie (bo wczoraj paczałem z ręki i nie wylazła). Rzeczonych obszarów HII nie mogę jakoś zidentyfikować, natomiast kaszeczka/ziarnistość wychodzi bardzo ładnie.

[prestoneq]

Ja zawsze co roku na zlocie w Zatomiu wypatruje jej i tak w sumie nigdy poniżej refraktora 100mm nie schodziłem a z lornetki to tylko przez 22x85 ledwo co widziałem. Na razie takie zdjęcie udało mi się zrobić w zeszłym roku mieszkam na 54stopniach i ciężko o dobre zdjęcia tak nisko położonych obiektów, w tym roku niestety muszę odpuścić: 

Parametry:

Sprzęt Montaż: EQ8, teleskop GSO RC 10cali, reduktor ogniskowej 0,67x, kamera atik 414ex i filtry baader LRGB.

L10x300s. RGB 5x200 s. bin2

 

[MaPa]

Skoro obiekt wypłynął to odnotuję, że dla mnie też zwrotnik Koziorożca jest  symboliczny bo udało się skończyć projekt w LRGB

http://www.astromarcin.pl/images/galaxies/NGC6822/ngc6822_2013_19_2500.jpg

Ale wartość dodana to ukazanie pyłowego charakteru obszaru pomimo szczupłego materiału L.

 

[prestoneq]

No proszę nawet Little Gem Nebula się załapała na zdjęciu.

[lukost]

Tak się zastanawiałem ile z tych pyłów otaczających galaktykę Barnarda można wyciągnąć z naszych szerokości geograficznych. Wychodzi na to, że się da, tylko trzeba dłuższych czasów, więcej materiału i ciemnego nieba nad południowym horyzontem. Poniżej wyniki mojego eksperymentu (bo pełnoprawna fota to nie jest  ). Ok. 1,5 h w klatkach po 90 s,  6d mod, Canon 200 mm, ISO 1600. 

i zrzut ekranu ze strony sky-map.org dla porównania co tam siedzi

 

 

[Erik68]

Taki tam sentymentalny szkic

04.09.1999r

Newton 235mmUHC f/4.8. 123x(Nagler 9mm) SQM 21.50?

Zapisałem ze było mglisto.

Edytowane 30 Sierpnia 2020 przez Erik68