Obiekt tygodnia 9.11.2016 NGC 891

[lukost]

Ostatnimi czasy pogoda nie jest zbyt łaskawa dla miłośników obserwacji nocnego nieba, niemniej czas najwyższy się zebrać i opisać coś, bez czego nie wyobrażam sobie wędrówek po jesiennym niebie. Obiekt powinien zadowolić zarówno lorneciarzy, jak i posiadaczy wszelkiej maści teleskopów ? bo w przypadku NGC 891 każdy rodzaj sprzętu optycznego ma coś do zaoferowania. *

Starhopping nie jest specjalnie skomplikowany ? musimy wstrzelić się w obszar położony na pograniczu konstelacji Andromedy i Perseusza;  mniej więcej w połowie drogi między gwiazdą Almach (? And) a gromadą otwartą M34 odnajdziemy gwiazdkę HD 14771 o jasności ok. 6.7 mag. Stąd już tylko rzut beretem do celu; resztę wyjaśni nam obraz, wygenerowany z użyciem strony www.sky-map.org:

Net podpowiada mi, że NGC 891 znajduje się w odległości prawie 30 milionów lat świetlnych od Ziemi, zaś jej średnica to ok. 100 tys. lat świetlnych ? jest więc zbliżona rozmiarami do naszej Galaktyki i podobnie jak ona jest galaktyką spiralną; powyższe wartości mają przełożenie na rozmiary kątowe ok. 13.5?x2.5?.  Mamy niewątpliwą przyjemność obserwować ją od strony krawędzi (mniam, mniam - uwielbiam galaktyczne ?igiełki?), a jeśli dodamy do tego pyłowe pasmo przecinające galaktyczny dysk na pół, no - to już pełnia szczęścia. Obiekt jest członkiem grupy galaktyk NGC 1023 (notabene, położonej po sąsiedzku i również wartej odwiedzenia). Engiecka została odkryta przez - a jakże - Wiliama Herschela, w pewną październikową noc 1784 roku. 
Co ciekawe, dla hipotetycznego obserwatora paczającego z NGC 891 w kierunku Drogi Mlecznej nasza Galaktyka będzie niewidoczna, bowiem przesłania ją wspomniany wyżej pył. Pył ów jest interesujacy także z innego względu - mianowicie przypuszcza się, że wybuchy supernowych powodują jego wyrzucanie z galaktycznego dysku w kierunku halo. Tak widzi to HST w paśmie podczerwieni:

źródło: hubblesite.org

Dobra, dość suchych faktów i naukowych hipotez, pora na to, co tygrysy lubią najbardziej, czyli garść wrażeń obserwacyjnych. 
Niech nie zwiedzie nas sumaryczna jasność NGC 891 (solidne 10 mag), bo liderem w kategorii jasności powierzchniowej to ona nie jest (SB 13.7mag)? Każdy, kto ją obserwował wie, że to niełatwy cel - nawet w całkiem sporym teleskopie może sprawiać problemy, jeśli jakość nieba pozostawia zbyt wiele do życzenia.   Z tego powodu trza sobie znaleźć przyzwoitą miejscówkę, a wówczas nasza bohaterka z pewnością się nam odwdzięczy.   
Zacznijmy od lornetek; podczas październikowego minizlociku na Przełęczy Knurowskiej (z udziałem Aśki, Marasa, drugiego Marka, moim oraz buteleczki wiśniówki) potwierdziliśmy widoczność NGC 891 w lornetce 10x50. W tej aperturze nie był to obiekt oczywisty i wyłapany ?z przyłożenia?, ale był! Rzecz jasna, trzeba było znać dokładną lokalizację i ustabilizować łapska, by nic się nie trzęsło (pomagał w tym dach auta i rzeczona wiśnówka  ). Po chwili skupienia w polu widzenia pojawił się delikatny, subtelny przecinek, zdecydowanie lepiej widoczny zerkaniem. Dla mnie bomba, bo w tak małym sprzęcie nigdy wcześniej jej nie widziałem (gwoli ścisłości, nie próbowałem nawet widzieć). Zachęceni sukcesem, spróbowaliśmy użyć jeszcze mniejszej dwururki (Olympus 10x42); mimo kilkuminutowych starań, ogłosiłem klapę przedsięwzięcia - choć Panas stwierdził, że ją ma. Ale czy na pewno? O tym napisze pewnie sam zainteresowany.
W lornecie 25x100 (którą też mieliśmy na stanie) galaktyka okazała się już całkiem oczywista, a z tego co pamiętam, to i 15x70 spokojnie daje radę. Fajne doznania zafundował mi też swego czasu achromacik 80/400; obserwując igiełkę pewnej jesiennej nocy w 2013 r. (z Naglerem 12 mm na pokładzie), zanotowałem, że pomiędzy zachodem młodego Księżyca a ich nadejściem chmur mi się wyrwać godzinkę czystego nieba, podczas której mały refraktorek znów mnie zaskoczył. (?) W niewielkim achro wyskoczyła mi już po krótkiej chwili, jako podłużna, dość słaba smuga światła, coś jakby ślad delikatnego muśnięcia pędzlem. Zerkaniem oczywista, z upływem czasu stawała się coraz lepiej widoczna patrzeniem na wprost. Oczywiście o ciemnym pasie materii widocznym na zdjęciach i w większych aperturach można było zapomnieć, ale i tak widok był miły dla oka. W pobliżu tej NGC-etki znajduje się gromada Abell 347. Dysponując trzynastocalowcem, podczas tegorocznego, wrześniowego nowiu wyłowiłem w tym rejonie sporo galaktycznych kłaczków.
Dwanaście i więcej cali lustra to już prawdziwy odjazd. Pewnej sierpniowej nocy w Roztokach, obserwując wspólnie z Piotrkiem Guzikiem i Jurkiem (Kraterem), podziwialiśmy ją w Columbusie 400/1800, używając Delosa 14 mm. To był jeden z tych widoków, które zapamiętam na długo ? NGC 891 zajmowała całkiem spory obszar w polu widzenia, ciemny pas zdawał się być wręcz trójwymiarowy, że nie wspomną o centralnym zgrubieniu i kilkunastu słabych gwiazdkach, świecących na tle galaktyki i w bezpośrednim jej sąsiedztwie. Równie dobre wrażenia zapewnił mi całkiem niedawno, także w Bieszczadach, poczciwy Taurus 300/1500, zaopatrzony w nasadkę bino Denkmeiera i parkę TV Panopticów 24 mm. W tym przypadku wrażenie trójwymiarowości obrazu jeszcze się spotęgowało (choć po prawdzie obraz był już dość ciemny). Widok w okularze nieźle oddaje poniższy szkic: 

                   

źródło: www.asod.info 

Swoją drogą ciekaw jestem w jakiej najmniejszej aperturze da się to pasmo złapać. Uwe Glahn donosi, że 8 cali to aż nadto (choć z opisu zawartego w The Night Sky Observer's Guide wynika, że nie jest to możliwe). 
Może spróbujesz i dasz znać jak poszło?
PS Amatorom wdzięków ?pasiastych? galaktyk polecam również NGC 1055 w Wielorybie, ale to pewno temat na osobny odcinek Obiektu tygodnia?  
A, zapomniałbym, sir Patrick Moore stwierdził, że w katalogu Caldwell NGC 891 zajmie pozycję numer 23.       
            

 

 

* - galaktyka powinna zadowolić nawet Marasa, z uwagi na obecność ciemnego, pyłowego pasa ? jak na ironię niewidocznego jednak w lornetach. Chociaż, gdy pomyślę o Miyuachi BR 141 Pawła Trybusa, nie jestem już w stu procentach pewnie prawdziwości tego twierdzenia?

[Gość Paweł Trybus]

Nawet w tak dużej lornecie pasmo pyłowe w NGC 891 jest niewidoczne. Sprawdziliśmy to z Piotrem Guzikiem w Trzonowie nieco ponad rok temu. Relacja jest TUTAJ  a ja zanotowałem:

"NGC 891 w Andromedzie (9.9 mag; SB 13.6 mag; 11.7'x1.6') to w lornecie 45x141 zaledwie blada smużka. Później spojrzałem jeszcze raz na nią przez Taurusa 13". Piotr przez kurtuazję napisał, że "zdecydowanie lepiej (przynajmniej w mojej opinii) prezentowała się w teleskopie", ale tu trzeba walić prosto z mostu - w tym przypadku teleskop 13" rozłożył lornetę na łopatki. Przy 114x galaktyka wypełnia sporą część pola widzenia, pięknie widać zgrubienie w środku, zerkaniem wyskakuje też ciemna kreska. Ta była jednak bardzo ulotna, to nie to samo, co w "Sombrero", czy NGC 4565..."
Nie zmienia to faktu, że w konfiguracji 45x141 galaktyka - choć ulotna - wyglądała pięknie, majestatycznie unosząc się w 1.5 st polu bogatym w gwiazdy.

[Panasmaras]

14 godzin temu, lukost napisał:

* - galaktyka powinna zadowolić nawet Marasa, z uwagi na obecność ciemnego, pyłowego pasa ? jak na ironię niewidocznego jednak w lornetach.

Made my day!  

14 godzin temu, lukost napisał:

(...) spróbowaliśmy użyć jeszcze mniejszej dwururki (Olympus 10x42); mimo kilkuminutowych starań, ogłosiłem klapę przedsięwzięcia - choć Panas stwierdził, że ją ma. Ale czy na pewno? O tym napisze pewnie sam zainteresowany.

No dobrze, a tak bardziej merytorycznie - prawdę mówiąc, mam spore wątpliwości, przynajmniej odnośnie tamtej sesji. 
Po próbie w 10x42 faktycznie wydało mi się, że ją mam, ale później próbowałem wrócić i w 10x42 i w 10x50 - i zgłupiałem. Na ten moment wolę jednak powiedzieć, że nie widziałem ani w 10x50, ani w 10x42.

Podjąłem tez próbę kilka dni temu, ale tylko raz czy dwa razy coś mi mignęło - znów trochę za mało, żeby powiedzieć, że widziałem. Z drugiej strony - pamiętam, że kiedyś wrzuciłem NGC 891 razem z NGC 1023 do grupy obiektów wyłuskiwalnych w małej lornetce (tę drugą mam "świeżo upolowaną" w 10x50).
Za to w 22x85 było widać (choć tylko zerkaniem) długą, wąską kreskę.

Niemniej, będę jeszcze próbował i dam znać jak poszło  

[lukost]

10 godzin temu, Panasmaras napisał:

 (...) pamiętam, że kiedyś wrzuciłem NGC 891 razem z NGC 1023 do grupy obiektów wyłuskiwalnych w małej lornetce (tę drugą mam "świeżo upolowaną" w 10x50).

W przypadku NGC 1023 SB wynosi 12.9mag, czyli jest sporo łatwiejsza, przynajmniej w teorii. Z drugiej strony, gdy paczaliśmy na nią z drugim Markiem w ES-iku 11 mm, zgodnie stwierdziliśmy, że specjalnie jasna to ona też nie jest.

[jolo]

Na ostatnim zlocie w Zatomiu po kilku szlagierach zapolowaliśmy wizualnie na NGC891 przez SCT8". Dla mnie był to dość trudny obiekt (z okularem 24mm), ale po minucie-dwóch już było wiadomo, że to jest to. Pasma pyłowego nie uświadczyłem. Potem podpiąłem do SCT kamerkę i popełniłem fotkę tego paskudztwa*:

* to tak z przekory, tak naprawdę to jedna z moich ulubionych galaktyk  

[Fobek]

Tylko dlaczego Jolo nie można obrazka powiększyć? Po kliknięciu na obrazek mam dalej tej samej wielkości przez co nawet nie można określić czy jest dobry czy nie 

[jolo]

Bo to taki strzał na pamiątkę - chyba 8 minut z tego co pamiętam w sumie i nie ma po co powiększać. Na forum jest sporo zdjęć 891, które można podziwiać  

Tutaj jest większa wersja http://astrojolo.com/wp-content/uploads/2016/10/891_DBE_resize50_1-1.jpg 

[wessel]

Moje spotkanie z tym obiektem z 2016 roku...zwróćcie uwagę na lewy dół obrazka... mały challenge? Kto zobaczy NGC 906 i NGC 898? Skala ok. 1 arcsec/pix.

[dark]

8 minut temu, wessel napisał:

Moje spotkanie z tym obiektem z 2016 roku...zwróćcie uwagę na lewy dół obrazka... mały challenge? Kto zobaczy NGC 906 i NGC 898? Skala ok. 1 arcsec/pix.

 

Masz na myśli wizual?

Ostatnio właśnie przerobiłem kilka galaktyk z tamtego obszaru. 

NGC898 jest zdecydowanie łatwiejsza.