Recenzja książki Herschel 400 Observing Guide

[Janko]

Steve O?Meara?s

Herschel 400 Observing Guide

Cambridge University Press

New York 2007

 

Format 22cm x 28 cm, 378 str.

Druk dwukolumnowy, ilustracje czarno-białe, oprawa twarda

Książka dostępna w księgarniach internetowych i na rynku wtórnym. W 2013 r. wydana została także wersja w miękkiej oprawie.

Podtytuł:

How to find and explore 400 star clusters, nebulae, and galaxies discovered by William and Caroline Herschel

Już ten podtytuł mówi o książce bardzo wiele. Lista obiektów Herschel 400 została utworzona w Stanach Zjednoczonych jako cel obserwacyjny dla astroamatorów pragnących osiągnąć wyższy stopień zaawansowania. Spośród 2500 obiektów opisanych przez Williama i Karolinę Herschelów wybrano 400 o zróżnicowanym stopniu trudności, jednak możliwych do zobaczenia przez amatorski sprzęt umiarkowanej wielkości z podmiejskich miejscówek. Lista zyskała znaczną popularność wśród amerykańskich astroamatorów i Liga Astronomiczna (AL) zrzeszająca tamtejsze organizacje amatorskie przyznaje obecnie dyplomy za osiągnięcie wszystkich jej celów.

Steve O?Meara, astroamator, współwydawca miesięcznika Sky and Telescope i autor licznych przewodników obserwacyjnych, przygotował także ten przewodnik ułatwiający obserwacje obiektów z listy Herschel 400. Po dwustronicowej Przedmowie (Preface) następuje na 15 stronicach Wprowadzenie (Introduction). Najpierw autor zaznajamia czytelnika pokrótce z postaciami Herschelów i sposobami klasyfikowania obiektów w tworzonych przez nich katalogach. Przypomnę tutaj, że herschelowski General Catalogue of Nebulae and Clusters (GC) stał się podstawą późniejszego, używanego do dzisiaj katalogu obiektów głębokiego nieba autorstwa Dreyera ? NGC (New General Catalogue).

Następnie O?Meara  objaśnia, jak przygotowywał swoje opisy ? skąd i przez jaki sprzęt sam obserwował wszystkie obiekty, oraz jak można odnieść jego obserwacje zarówno do warunków współczesnych jak i tych z czasów Herschela.

W dalszej części mamy objaśnienia, jak korzystać z tej książki. Zdefiniowane są używane terminy, poszczególne klasy obiektów, wymienione nazwy gwiazdozbiorów, wyjaśnione pojęcia współrzędnych, wielkości gwiazdowej (jasności), rozmiarów kątowych i zastosowanej pięciostopniowej skali trudności ? od bardzo trudnych (1) do łatwych (5). Zamieszczono też 20 szkiców gromad gwiazd, mgławic i galaktyk, by poglądowo przedstawić skalę trudności. Objaśnienia sposobu korzystania z książki, użycia mapek i odnajdywania celu poszukiwań są zwięzłe i jednoznaczne. Po ich przeczytaniu wydaje się, jakby odnalezienie było najprostszą sprawą.

Właściwa treść podręcznika podzielona jest zgodnie z porami roku, każda pora ? na 3 miesiące, zaś w miesiącu opisano po 7 nocy obserwacyjnych. Każda noc opatrzona jest mapką orientacyjną i kilkoma mapkami szczegółowymi. Podczas jednej nocy autor proponuje obserwacje 3 do 7 obiektów.

Każdy opis zaczyna się od tabelki właściwości, zawierającej typ obiektu, gwiazdozbiór, rektascencję, deklinację, jasność, rozmiary kątowe i ocenę punktową. Dalej następuje fotografia wykonana przez duży teleskop, pochodząca z Digitized Sky Survey (DSS).

Ogólny opis (General Description) przedstawia główne cechy obiektu, widzialność przez lornetkę 7x50 i ogólne wrażenie z obrazu teleskopowego.

Wskazówki (Directions) omawiają sposób odnalezienia obiektu z użyciem zamieszczonych mapek.

Przegląd (Quick Vue) opisuje obraz widziany przez autora z użyciem czterocalowego refraktora w bardzo dobrych warunkach (Hawaje), przy powiększeniach 23x i 72x.

Ten sam schemat dotyczy wszystkich 400 obiektów ? miesiąc po miesiącu, noc po nocy.

Dodatek A to tabelaryczne zestawienie obiektów z listy Herschel 400 wraz z właściwościami. Dodatek B - Herschel 400 Checklist - to lista obiektów z wolnymi rubrykami do wypełnienia po zaobserwowaniu każdego z nich. Zawiera rubryki na daty obserwacji, teleskop i powiększenie oraz uwagi. Wydrukowano także wzór dyplomu wydawanego po zamknięciu listy.

Książkę kończy bardzo staranny skorowidz (Index) obejmujący około 2000 haseł. Skorowidz jest krzyżowy ? zawiera oznakowanie obiektów według Herschela oraz z katalogów Messiera i NGC a także nazwy potoczne utarte wśród astroamatorów.

Cała publikacja jest przygotowana równie dokładnie jak skorowidz. Zarówno we wstępie jak i we wskazówkach obserwacyjnych czytelnik czuje się wręcz ?prowadzony za rękę?. Z pewnością książka jest pomocą umożliwiającą w prosty sposób osiągnięcie celu ? zaobserwowanie wszystkich obiektów z listy. Po lekturze pozostaje jednak pewien niepokój.. Czy w astrohobby naprawdę tylko o to chodzi? Czy na pewno takie ?podanie na widelcu? każdemu będzie odpowiadać?  Są to pytania retoryczne. Nawet mając do dyspozycji tę piękną, starannie przygotowaną książkę nie musimy przecież postępować krok po kroku jak zaleca autor. Niektórym wystarczy lektura a poszukiwania i tak będą prowadzić zgodnie z własnymi upodobaniami. Tak jak będą chcieli i wtedy, gdy będą chcieli, oraz gdy im pozwoli nasza kapryśna aura.