Pożegnanie z zimowymi mgławicami

[astrobonq]

Korzystając z niedzielnego okienka pogodowego wybraliśmy się z kolegą do Puszczy Białej poczesać trochę DSów. Poniżej dane na temat LP miejscówki wg light pollution map:

SQM    21.60 mag./arc sec2
Brightness    0.248 mcd/m2
Artif. bright.    77.3 ?cd/m2
Ratio    0.452
Bortle    class 4

Jak na okolice Warszawy było więc całkiem nieźle. Prawdę mówiąc, dzięki ukochanej polskiej zimie, nie byłem pod takim niebem ładnych kilka miesięcy (te 20-30min przez dziury w chmurwach na zimowym zlocie jednak nie powinny być zaliczane do poważniejszych obserwacji). Po wyjściu z auta od razu uderzyła nas mnogość gwiazd na niebie, zimowa Droga Mleczna w wyższych partiach była widoczna niemal od razu, bez adaptacji. Przez dobre 10min zamiast rozkładać sprzęt gapiliśmy się w niebo odszukując kolejne obiekty. Melotte 20, Melotte 111, Plejady, M42, M44 bez problemu były dostrzegalne gołym okiem. Jedyna widoczna łuna pochodziła od Wyszkowa (pewnie też i od Warszawy) i widoczna była w kierunku południowo-zachodnim rozciągając się na jakieś 30 stopni na boki i w górę. Sama miejscówka znajdowała się na leśnej polanie, drzewa ładnie odcinały okoliczne światła, horyzont zaś w większości kierunków był odsłonięty nawet do 5-10 stopni. Jakby wyłączyć Wyszków byłoby niemal idealnie

Warunki pogodowe nie były pewne, jechaliśmy więc trochę "w  ciemno" - dosłownie i w przenośni. Do dyspozycji mieliśmy achromat 120/600 i Skymastera 15x70. W planach miałem małe pożegnanie z zimowym niebem. Wkręciłem więc UHC-S w okular 28mm i wycelowałem teleskop w M42. Mgławica przy powiększeniu ok 21x była nieduża, choć i tak była bardziej "puchata", niż pod gorszym niebem. Widoczna była również pobliska NGC 1975. Po chwili skierowałem tubę na NGC 2023 czyli popularny wśród astrofotografów Płomień, jednak ewidentnie zabrakło tu apertury. Podróżując dalej, w górę Oriona natrafiłem na M78, która była widoczna dość dobrze, na wprost. Nieopodal, zerkaniem, majaczyła zaś NGC 2071 - oba obiekty przy FOV 3,13 stopnia były dość blisko siebie.

Gwoździem programu był jednak obiekt, którego jeszcze nie obserwowałem i który kojarzy się raczej z astrofoto - IC 2177 czyli Mgławica Mewa. Co prawda wchodziła już w łunę ale postanowiłem spróbować. Po odnalezieniu M50 zacząłem przeczesywać obszar 2-3 stopnie pod gromadą, gdzie powinna czaić się Mewa. Po chwili natrafiłem na gromadkę NGC 2343 która w zasadzie pokrywa się z mgławicą, Mewy jednak ani widu ani słychu. Szybki rzut oka w Sky Safari, w okular, znów w Sky Safari, znów w okular i nic. O nie, tak łatwo się nie poddam. Zacząłem poruszać tubą i wtedy coś zamajaczyło. Delikatne pojaśnienie o podłużnym kształcie, dokładnie w miejscu gdzie powinna być mgławica. Widoczne bardziej przy pionowych ruchach niż przy poziomych. Zawołałem kolegę, w końcu ktoś to musiał potwierdzić. No jest, słabo bo słabo ale jest. Obiekt uznaję więc za zaliczony, trzeba będzie do niego kiedyś wrócić z większą aperturą.

Następny na ruszt trafił klasyk klasyków astrofoto - NGC 2238, Mgławica Rozeta. Obiekt widziałem już kiedyś pod nieco gorszym niebem, wtedy jednak nie zbliżał się do łuny. Gromadę NGC 2244 namierzyłem szybko, jak raz ją zobaczysz trudno ją z czymś pomylić. Charakterystyczny układ 5 najjaśniejszych gwiazd od razu rzuca się w oczy. No dobra, teraz mgławica. Wlepiam oko w okular. Jest, co prawda nie okrąża całej gromady, ale z jej lewej strony (a w zasadzie z prawej - kątówka odwraca obraz) jest wyraźne pojaśnienie. Bez łuny byłoby lepiej. 

Na koniec, zanim łysy i chmurwy raczyły popsuć nam obserwacje, namierzyliśmy jeszcze kilka wiosennych galaktyk. Z nimi jednak jeszcze się zobaczymy. Zbliżające się miesiące to chyba mój ulubiony okres na obserwacje. Wciąż długie i już cieplejsze noce, mrowie galaktyk i gromad kulistych.

Wracając do Mewy - czy ktoś ją obserwował? Jeśli tak, to czym, w jakich warunkach i z jakim skutkiem?

[lukost]

Do Mewy habetę, a do Rozetki OIII polecam.

[astrobonq]

7 minut temu, lukost napisał:

Do Mewy habetę, a do Rozetki OIII polecam.

Na OIII trochę mało apertury mam, Orion jeszcze ładnie wygląda, ale jakieś ciemnice już pewnie słabo by wyszły.

[Panasmaras]

Tu masz linkę do obserwacji Lukosta: KLIK

50 minut temu, astrobonq napisał:

Na OIII trochę mało apertury mam, Orion jeszcze ładnie wygląda, ale jakieś ciemnice już pewnie słabo by wyszły.

Moim zdaniem jak najbardziej jest sens montować O III do lornet 10x70, tym bardziej więc do soczewki 120 mm.

[lukost]

2 godziny temu, astrobonq napisał:

Na OIII trochę mało apertury mam, Orion jeszcze ładnie wygląda, ale jakieś ciemnice już pewnie słabo by wyszły.

To nie do końca tak. W przypadku filtrów wąskopasmowych pierwszorzędne znaczenie ma duża źrenica wyjściowa. Można ją uzyskać nawet w mniejszych aperturach, stosując niskie, lornetkowe powiększenia. Przy rozleglejszych obiektach jak Rozeta czy  Mewa satysfakcja gwarantowana.

[astrobonq]

4 godziny temu, Panasmaras napisał:

Tu masz linkę do obserwacji Lukosta: KLIK

Znam, czytałem. To przez te relacje chodzi mi po głowie przesiadka na większe achro. Tylko kasy brak.

2 godziny temu, lukost napisał:

To nie do końca tak. W przypadku filtrów wąskopasmowych pierwszorzędne znaczenie ma duża źrenica wyjściowa. Można ją uzyskać nawet w mniejszych aperturach, stosując niskie, lornetkowe powiększenia. Przy rozleglejszych obiektach jak Rozeta czy  Mewa satysfakcja gwarantowana.

Miałem okazję paczać przez lornetki DO Extreme 7x50 i 15x70 z założonymi OIII i dla mnie obraz był zbyt ciemny, ale być moze to kwestia oswojenia się ze specyfiką filtra.

[lukost]

A jakiej marki to były filtry? Bo to czasem tłumaczy zaskakująco wiele zastrzeżeń co do jakości obrazu.

[Panasmaras]

13 godzin temu, astrobonq napisał:

dla mnie obraz był zbyt ciemny, ale być moze to kwestia oswojenia się ze specyfiką filtra.

Zdecydowanie. Również miałem takie odczucia, w zasadzie w każdym sprzęcie - może oprócz szesnastocalowca skierowanego ku Welonowi.
O III bardzo lubi idealną (lub bardzo dobrą) adaptację do ciemności oraz cierpliwego obserwatora. Z czasem okazuje się, że zamontowanie takich filtrów w 10x50 również ma sens (mi umożliwiło złapanie M76 nisko nad horyzontem).
Oczywiście w przypadku lornet zawsze będzie dylemat wynikający nie tyle z niewielkich obiektywów, co z niewielkiego powiększenia. Jednak kiedyś sprawię sobie parkę otrójek do 22x85, będzie na bogato .

Natomiast w przypadku achromatu 120 mm nie ma się co zastanawiać - masz dogodny zakres powiększeń i soczewę, która naprawdę sporo pokaże. Byle pamiętać o sporej źrenicy wyjściowej.

[astrobonq]

1 godzinę temu, lukost napisał:

A jakiej marki to były filtry? Bo to czasem tłumaczy zaskakująco wiele zastrzeżeń co do jakości obrazu.

Filterki były Baadera, tak samo jak mój UHC. Czytałem, że Lumicony są dobre.

15 minut temu, Panasmaras napisał:

Zdecydowanie. Również miałem takie odczucia, w zasadzie w każdym sprzęcie - może oprócz szesnastocalowca skierowanego ku Welonowi.
O III bardzo lubi idealną (lub bardzo dobrą) adaptację do ciemności oraz cierpliwego obserwatora.

W takim razie będę musiał się do nich przekonać. A Welon łapie cały z zapasem w 28mm, nawet z UHC wygląda to rewelacyjnie

[lukost]

OIII Baadera faktycznie jest ciemny. Ja osobiście go nie lubię. 

 

[GKG]

Dzisiaj postanowiłem tez pożegnać się z zimowymi mgławicami - choć szczerze to powinienem napisać o spóźnionym przywitaniu tych mgławic (no może poza Wielką Mgławicą Oriona).

Postanowiłem troszkę poznać mgławicowo rejon typowo zimowy tj. Orion, Jednorożec i Wielki Pies. a nawet Rufę. Nie ukrywam, że ten rejon odkrywam dopiero i był niejako troszkę zaniedbany przy zimowych obserwacjach. No cóż lepiej późno niż wcale.

Około 19:30 wiozłem się za rozstawianie sprzętu przed domem, była to lorneta APM 100mm ED-APO wyposażona w fabryczne okularki dające powiększenie 30x i źrenicę 3,5 mm. Dodatkowo w wspomniane okulary wkręciłem filtry UHC firmy Astronomics. Przed domem warunki nie napawały optymizmem, bowiem kilka latarni biło po oczach, a cienka warstwa świeżego śniegu rozpraszała jeszcze to światło. Dodatkowo bardzo wysoko Księżyc w 1/3 pełni (33%) mocno odbija światło słoneczne tak, że można już zobaczyć własny cień. No myślę sobie to chyba nie są warunki na mgławice. No ale co tam, raz kozie śmierć. Wychodzę na zewnątrz zimno i lekkie podmuchy wiatru. Zostawiam lornetę i gołymi oczami rozglądam się po niebie unikając Księżyca. No i tak patrząc cicho sobie mówię - gwiazdki nawet nawet. Oceniam zasięg - w zenicie dość daleko od Księżyca coś około z 5,3 mag - no nie jest najgorzej. Więc cel na Wielką Mgławicę Oriona z filtrami UHC  - no cóż filtry przyciemniły gwiazdki, ale trapez dalej widoczny, a mgławica z filtrami taka sobie. Niby widzę troszkę szerzej skraj mgławicy, ale najjaśniejszy rejon stracił na atrakcyjności - wniosek M42 lepsza bez filtrów.  No to myślę sobie niedaleko jest Płomień (NGC 2024) więc może tu filtry się sprawdzą. No cóż z filtrami ledwo ledwo coś majaczy, ale raczej jej nie widziałem - to tylko wyobraźnia. A bez filtrów znowu lepiej widać tj. na tyle lepiej, ze główne pociemnienie w tej mgławicy widoczne, choć nie od razu na wprost. Lece dalej, powyżej jest M78 - no i tu filtru zdały egzamin - mgławica znacznie szersza, choć dalej to tylko mgiełka. Bez filtrów też widoczna, ale mniejsza mgiełka. Dalej przeszedłem do Rozety (NGC 2238) no i tutaj filtry pokazały pazur > genialny widok - jasne gwiazdy po środku, a wokół blade, ale wyraźne mgliste kłębowisko, intensywniejsze po lewej i powyżej centralnych gwiazdek. No mgławica zrobiła wrażenie również wielkością wypełniała około 50% pola widzenia 65 stopniowych okularów! No niespodziewany widok. A bez filtrów mgławica właściwie niewidoczna. Rozochocony przeszedłem na lewo i w dół do Wielkiego Psa, gdzie celowałem w Mgławicę Mewa. No niesyty mimo wielu prób raczej nic nie widziałem co mógłbym nazwać mgławicą zarówno z filtrami jak i gołymi okularami. To trudny obiekt. Dalej próbie poddałem pobliską mgławicę NGC 2359 (Hełm Thora). Wow! z filtrami UHC dość szerokie pojaśnienie, gdzie można było już wyróżnić zróżnicowanie w jasności - takie główne zarysy struktury. Bardzo, bardzo mile zaskoczenie z filtrami, a bez nich ku mojemu zaskoczeniu Hełm dalej widoczny, ale już jako blada mgiełka. Dalej wycelowałem jeszcze niżej i w lewo w NGC 2467 w wystającej znad horyzont Rufie. Mgławica równie wyraźniejsza z filtrami, ale już mniej wyraźna niż wcześniejszy Hełm. Bez filtrów lekka subtelna nierozległa mgiełka. Tutaj zakończyłem szukanie zimowych mgławic. Jakże jestem szczęśliwy mgławicowymi widokami (głównie Rozetą i Hełmem Thora) bo jasny Księżyc nie dawał początkowo nadziei.

Na końcu zrobiłem jeszcze luźny przegląd nieba bez filtrów.

I tak: Triplet Lwa na miejscu, Galaktyka Andromedy wyraźna, nisko położona nad horyzontem Galaktyka Trójkąta wyzerkana, M1 podziwiana, gromada podwójna w Perseuszu obowiązkowa, podobnie Plejady, dalej szybkie, ale z uśmiechem na twarzy przejście po M38, M36 i M37 w Woźnicy  i na samym końcu oślepiający, choć i olśniewający widok Księżyca z 33% w blasku Słońca.

Po prostu zaskakujące i zapadające w pamięć, krótkie pożegnanie zimowego nieba,

 

Edytowane 13 Marca 2019 przez Panasmaras
Moderazione ortografico terribile: "Chełm" - takie miasto, czasem dzielnica. "Hełm" - bojowe nakrycie głowy ;-)

[MB_WA]

Będąc w tym rejonie nieba warto skręcić na północny-wschód i odwiedzić Meduzę (Abell 21) i Eskimosa (NGC 2392).

[lukost]

Abell 21 przy Księżycu, z filtrami UHC i w lornecie 100 mm byłby mocno problematyczny, aczkolwiek kto wie? Niemniej, ta mgławica "lubi" ciemne niebo, tudzież filtr OIII. 

[GKG]

10 godzin temu, MB_WA napisał:

Meduzę (Abell 21) i Eskimosa (NGC 2392)

Meduza - wielkość gwiazdowa 16 mag, jasność powierzchniowa 20 - nie w lornecie 100mm nie ma szans,

Eskimos - wielkość gwiazdowa 9,7mag, jasność powierzchniowa 8,9 niby nie najgorzej, ale rozmiary kątowe bardzo małe - w lornecie 100mm pewnie najwyżej będzie wyglądać jako rozmazana mała gwiazdka (kiedyś sprawdzę).

Niemniej jednak warto wiedzieć, że w tym rejonie są też takie skarby - choć głęboko ukryte.

[MB_WA]

W lornecie 120mm dwa dni przed pierwszą kwadrą przy SQM 21.24 Meduza była widoczna przy użyciu filtrów UHC przy źrenicy wyjściowej 5,8mm i 4mm. Dość słaba ale widoczna na wprost. Zerkaniem zauważalnie lepiej. Myślę, że w lornecie 100mm również może się udać...

Tym samym sprzętem w tych samych warunkach Eskimosa dało się bez problemu odróżnić od okolicznych gwiazd nawet przy powiększeniu ok. 20x korzystając z ww. filtrów. W powiększeniach od ok. 73x w górę bez użycia filtrów struktura Eskimosa jest wyraźnie niejednorodna i zaczyna wyłazić jego 'kapturek'. Najlepszy stosunek wielkości, jasności i szczegółów dawało powiększenie 94x. Zdecydowanie warto go odwiedzić :) 

[lukost]

Abella 21 spokojnie łapałem w lornecie 28x110. 

 

[Panasmaras]

A ja niespokojnie w 16x70. W drugim poście wątku linkowanego przez Łukasza uchował się nawet opis.