Obiekt tygodnia 11.05.2019 Arp 286

[lukost]

Wczorajsze prognozy pogody były cholernie niespójne... Niby miało rozpogodzić się ok. 2 nad ranem (co obiecywała pogodynka.pl), ale strona ICM mówiła, że niekoniecznie. Analiza zdjęć na Sat24 też nie napawała optymizmem ? owszem, zachód Polski był już czysty, ale centrum i południe zawalone chmurami. Sytuacja zmieniała się bardzo dynamicznie, dziury w zachmurzeniu pojawiały się i znikały. Czas zabijałem wertowaniem wysłużonego atlasu Interstellarum, planując mocno niepewną sesję. Chciałem zahaczyć o Palomara 5, złapać kilka uciekających wraz z wiosną galaktyk, no i przywitać się z klasykami letniego nieba. Jakoś kilka minut po pierwszej stwierdziłem, że czas na decyzję ? a co, zaryzykuję, w końcu do przejechania mam raptem kilkanaście kilometrów. Wrzuciłem do auta Syriusza 350/1500 (w małym hatchbacku niestety ledwo się mieści, więc za kilka dni trafi pewnie do Myślenic, gdzie przejdzie metamorfozę w Taurusa), atlas i torbę z okularami i dotarłem jakoś na Domański Wierch ? z dobsonem mieszczącym się na styk na przednim fotelu pasażera i tubą podpartą o zagłówki. W drodze towarzyszył mi nisko zawieszony, kłujący w oczy Jowisz, potwierdzając słuszność decyzji  o wyjeździe. Taaak, ryzyko opłaciło się - i to jak. Przejrzystość atmosfery po intensywnym deszczu okazała się fantastyczna; fakt, część nieboskłonu była wyłączona z użytku, ale jakość nieba na południu i w zenicie wynagrodziła wszystkie niedogodności. Nie wiem jak zmieściłem się w tych 70 minutach  ? bo tyle trwało okienko pogodowe ? ale zrobiłem wszystko, co zaplanowałem, znaczy opędziłem letnie klasyki (kapitalny, domknięty Crescent, the Thin Thread odchodząca od Trójkąta Pickeringa czy Messier 17 - nie będący żadnym tam Łabędziem, tylko pełnoprawną literą omega, z piękną strukturą), połapałem resztki wiosny (jakieś tam Arpy w chylącej się ku zachodowi Pannie), no i te fantastyczne kilkanaście minut z subtelnymi kłaczkami - Sekstetem Seyferta i Gromadą w Herkulesie. To było to czego potrzebowałem! 
Właśnie ? Arpy. Wydany w 1966 roku atlas galaktycznych osobliwości pana Haltona Arpa to obfite źródło inspiracji dla posiadaczy większych teleskopów. Również i tym razem dał radę ? z głupia frant skierowałem tubę w nieznaną mi, wyniuchaną w IDSA godzinkę wcześniej parkę galaktyk ? NGC 5560 (3.6'x0.9', 12.4mag) i 5566 (6.6'x2.3', 10.7mag). Obie to spiralki z poprzeczką, odległe o ok. 90 milionów lat świetlnych od Ziemi. Jak już wspomniałem, nie widziałem ich nigdy wcześniej, więc nie mam doświadczenia z widokami z apertur innych niż 14", ale bankowo da się je wyłapać z pomocą mniejszych luster, rzędu 8-10". W sieci znalazłem fajny szkic z jedenastocalowego SCT, wykonany przez obserwatora z Belgii (swoją drogą, gdzie oni tam mają dostęp do ciemnego nieba?)

http://www.asod.info/?paged=1040&s

Stustopniowy ESik 14 mm pokazał, że NGC 5566 ma stosunkowo wyraźnie zarysowane jądro, otoczone rozległym, nieco rozciągniętym halo. Z kolei pobliska 5560 ? mimo iż nominalnie sporo słabsza - wydała mi się niewiele trudniejsza do dostrzeżenia od mdłej, rozmytej sąsiadki; ot, taki stosunkowo jasny przecinek, o równomiernej jasności powierzchniowej i bez wyróżniającej się części centralnej. Jest ona zniekształcona/rozciągnięta właśnie wskutek oddziaływań grawitacyjnych z dużą (średnica ok. 150 tys. lat świetlnych) NGC 5566.
Czas gonił, już miałem dać im spokój, ale... w polu widzenia okularu majaczyło jeszcze coś ? coś widoczne zerkaniem, małe i ulotne, wyglądające jak oderwany od 5566 kłaczek bardzo subtelnej mgiełki. Dopiero po powrocie do domu i odpaleniu stronki sky-map.org okazało się, że dostrzegłem trzeci i najsłabszy składnik układu ? NGC 5569 (1.7'x1.6', 13.7mag). Czyli mamy trio! W mniejszych aperturach (patrz szkic powyżej) Arp 286 będzie jednak tylko duetem. 
Całe to kosmiczne zamieszanie doczekało się nawet swego APODa: 

źródło: https://apod.nasa.gov/apod/ap100813.html

A, zapomniałbym o starhoppoingu - galaktyczną trójcę odnajdziemy nieco powyżej linii łączącej gwiazdki tau i 109 Vir (obie o jasności ok. 4 mag), na wschodnich rubieżach Panny.

Wiecie co? Cholernie cieszy, że moje przekonanie, iż widziałem (prawie) wszystko co rusz okazuje się fałszywe. Ostatnio podziwiałem zapodaną przez kolegę @pmochocki NGC 2859, teraz to. Wystarczy krótka, wiosenna noc, by przekonać się, jak wiele jest jeszcze do odkrycia.  
A Ty? Spróbujesz i dasz znać, jak poszło? 

[Setaarius]

Nie tylko w atlasie Arpa opisano takie cuda https://www.astropoludnie.pl/viewtopic.php?f=47&t=893 ?

A sąsiedni triplet oglądałeś?

[Damian P.]

Teleskopem tam nie byłem, ale lornetką 15/70 widziałem kiedyś główny składnik czyli NGC 5566.

"Trochę na lewo jest inna para* galaktyk, lecz dostrzegłem tylko jedną z nich. NGC 5566 poddaję się w miarę szybko, choć do jasnych z pewnością nie należy w mojej lornetce. NGC 5576 nie upolowałem niestety."

* Pisząc o parze galaktyk, oczywiście nie miałem na myśli dwóch głównych składników Arpa 286, ale wizualną sąsiadkę NGC 5576, pozornie dostępną dla bino 70mm.

[lukost]

4 godziny temu, Setaarius napisał:

Nie tylko w atlasie Arpa opisano takie cuda https://www.astropoludnie.pl/viewtopic.php?f=47&t=893 ?

A sąsiedni triplet oglądałeś?

Niestety nie. Ale nadrobię to przy pierwszej okazji. 

[daniel.s]

Potwierdzam, że duecik jest do złapania w 8". Zaliczyłem go podczas majówkowego wyjazdu, pod niezłym niebem między Augustowem a Suwałkami.

Galaktyka NGC 5560 należy do łatwych obiektów, jej gwiazdopodobne jądro natychmiast rzuciło się w oczy. Sąsiadka (NCG 5566) przeciwnie, wyskoczyła z tła po chwili wpatrywania się w okolice, jest znacznie mniejsza i dużo słabsza.

Podczas tej sesji odwiedziłem też wspomniany w wątku triplecik NGC 5574, 5576, 5577. Tutaj również główna bohaterka (5576) była bezproblemowa, ale towarzyszki były już na granicy możliwości lustra 8" w tych warunkach.

 

[lukost]

Okazuje się, że parkę można łapać nawet w bino 25x100. Ngc 5566 jest dość oczywistą plamką, natomiast 5560 była widoczna tylko chwilami, jako bardzo ulotne pasemko. Możliwości tej lornety, szczególnie przy dobrej przejrzystości (a tak było dziś) nie przestają mnie zaskakiwać.