Obiekt tygodnia 17.04.2021 Arp 299

[Erik68]

Ostatnio jakaś moda na obiekty Arp, dlatego w tym odcinku OT postanowiłem również takiego "paskudnika"przedstawić ,oto on...

Arp 299 to obiekt oddalony od nas o jakieś 140 milionów lat. W jego skład wchodzą dwie łączące się ze sobą galaktyki, NGC 3690A/B. Jest jedym z najintensywniej gwiazdotwórczych systemów pobliskiego Wszechświata. Po części jest to spowodowane samym łączeniem się obu galaktyk,które wywołuje kolejne fale procesów gwiazdotwórczych. Powstawanie bardzo masywnych układów podwójnych jest naturalnym skutkiem takiego intensywnego procesu gwiazdotwórczego. Najnowsze dane z Chandry pokazały 25 jasnych źródeł rentgenowskich wewnątrz łączących się galaktyk. Czternaście z tych źródeł silnie emituje promieniowanie rentgenowski .Najprawdopodobniej to układy podwójne, w których gwiazda neutronowa lub czarna dziura ściąga materię ze swojego gwiezdnego towarzysza dużo masywniejszego niż Słońce. Tego typu układy podwójne nazywa się bardzo masywnymi rentgenowskimi układami podwójnymi .W pobliżu zderzających się galaktyk, znajduje się  eliptyczna IC 694, błędnie uwzględniona w  katalogu, jako trzeci składnik Arpa299.       Jak widać obiekt jest naprawdę warty obserwacji.

Znajduje się w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy, a dokładnie w jej tułowiu, czyli Wielkim Wozie. Star hopping zaczynamy od gwiazdy  Dubhe,i  poruszając się wzdłuż linii tworzącej ,górną krawędź "wozu" trafiamy na dwie jasne gwiazdy(HD100203 i HD99747), następnie skręcamy w środek "wozu" znajdując kolejną jasną gwiazdę HD 100054.W odległości  równej dystansowi, pomiędzy HD100203 a HD 100054,prawie na linii ich położenia znajdujemy Arp 299

Jasność wizualną różne źródła podają 11mag-12mag.Wysoka jasność powierzchniowa, pozwala dostrzec obiekt już 4"teleskopem w dobrych warunkach, ale trzeba pamiętać że ma on niewielkie rozmiary ok. 2,5',i musimy użyć tutaj powiększenia ,przynajmniej 40x-60x.Możliwe że duża lorneta pozwoli nam również  wyciągnąć obiekt z tła.6"-8"zwierciadło,przy powerze 120x-150x,powinno ukazać kształt Arpa i jasne jądro, jednej z galaktyk. Teleskopy 12" i większe ,bez problemu pozwolą dostrzec, jaśniejsze(jadro) i nieco słabszy region( gwiazdotwórczy?,chyba to nie jadro drugiego składnika)powiększenie przynajmniej 200x.Pierwszy raz obserwowałem go w latach 2001/2002r,9.5" newtonem, przy powiększeniu 160x, do zerkałem sie kształtu ,jądra i regionu gwiazdotwórczego? W 14" odkrywa już swoje tajemnice przy177x, ale dopiero 300x pokazuje to wszystko w sposób oczywisty. Charakterystyczne zakrzywienie(ramię?),i pojaśnienie pod jądrem wyskoczyło mi parę razy tylko przy 480x(szkic)Towarzyszącej galaktyki eliptycznej IC 694, jak i pobliskiej PGC35345 nie zauważyłem, skupiałem się wyłącznie na detalu samego Arpa ,ale prawdopodobnie jest szansa na ich detekcję .

Pamiętaj żeby, przed obserwacją poświęcić  90minut( ok 45 min rozszerza się źrenica, drugie tyle trwają procesy chemiczne ,zapewniające max.  czułość ) na całkowitą adaptacje oka.

Spróbuj i daj znać ,jak poszło!

 

[MichalKaczan]

Obserwowałem Arpa 299 na początku tego roku. Wrażenie robią te dwa zderzające się kłębki światła o sporej jasności. Duże powiększenie 300-370x i większe pokazuje je w pełnej krasie. Na Icka niestety nie zwróciłem uwagi.

Rejon, tak jak wspomniałeś, okazuje się jeszcze ciekawszy , bo tuż obok mamy arpa o numerze 296. Tworzą go dwie słabe galaktyki o jasnościach 15 i 17.5mag. Jedna z nich jest w zasięgu 16", więc na pewno tam wrócę.

 

[MichalKaczan]

Wróciłem w ten rejon podczas przedwczorajszych obserwacji. To naprawdę świetny obiekt ukazujący sporo detalu w T16". Zrobiłem szkic na brudno (wrzucę jak tylko doprowadzę go do porządku) i sam ten proces rysowania spowodował, że udało mi się zaobserwować nieco z otoczenia. Obserwacje samej parki poczyniłem okularem Delite 5mm (370x), ale spokojnie można więcej. Tak więc udało się wyłuskać jaśniejsze regiony gwiazdotwórcze  i nieregularności w samym Arpie oraz rozciągniętą otoczkę w kierunku IC694 (15mag, 0.3'x0.3'). Samego Icka też widać, jednak jest bardzo ulotny, przypomina nieostrą słabą gwiazdkę i pojawia się czasami zerkaniem. Podobnej trudności jest najjaśniejszy składnik Arpa 296 (PGC 35345). Także rejon bardzo ciekawy, a sam Arp299 jest na pewno dostępny w sporo mniejszej aperturze.

 

AL Arp Peculiar Galaxy Program with EAA - Page 2 - Electronically Assisted Astronomy (EAA) - Cloudy Nights

 

[piotrkusiu]

Zerknąłem wczoraj na tego Arpa. Mimo, że gwiazdozbiór kiedyś dosyć dokładnie oglądnąłem achromatem 102/500 to nie przypominam sobie, żebym go obserwował. W każdym razie w niekorzystnych warunkach- białe noce, słaby seeing, ciepły wiatr szarpiący teleskopem, syfek w powietrzu świecący nad horyzontem - obiekt banalnie łatwy ale jakże piękny. Pamiętając mapkę z pierwszego postu trafiłem tam od razu w punkt szukaczem. W powerze 50x (GSO 30mm) widać dwie, jasne i kłębiące się plamki światła z "gwiezdnymi" jądrami. W miarę wzrostu powiększenia aż do 250x (Celestron 6mm) galaktyki rosną, są jasne ale i tło coraz ciemniejsze. Wyglądało to dokładnie jak na szkicu @Erik68 Bez problemu widoczny zawijas oraz pojaśnienie aczkolwiek trzeba było wytężyć wzrok i poczekać na uspokojenie się szalejącej atmosfery. Naprawdę urokliwy obiekt i warto tam zajrzeć. Nieco automatycznie (patrząc na te galaktyki) przypomina się Arp244 (Anteny) ?

[lolak89]

Też wczoraj patrzyłem, widoczny trochę nieregularny kształt i mocno wybijające się jądro tej jaśniejszej. Brakowało mi apertury żeby wyłowić obraz taki jak na szkicu. Teleskop GSO 10". 

[Damian P.]

I ja wczoraj widziałem ten obiekt w 12". Miałem jeszcze słabo zaadaptowany wzrok i widać było na początku jedynie słabą plamkę, ale z czasem pojawił się w jednej części jaśniejszy punkt, a potem cały obiekt stawał się coraz bardziej nieregularny, jak gdyby trójkątny. Maksymalne powiększenie, jakiego użyłem wynosiło 107 razy. Nie przyjrzałem się zbyt wnikliwie, bo obserwacje były nieco luźniejsze, nieco w charakterze poszukiwań, i Arp 299 był wczoraj w sumie jedną z 31 galaktyk, jakie znalazłem w kwadracie Wielkiego Wozu.