Test kolimacji lornetki za pomocą Słońca, czyli pełna profeska :)

[Bartek M.]

Pewnego razu potrzebowałem potwierdzić wartość dekolimacji lornetki, w kontekście sporu ze sprzedawcą, który twierdził, że kolimacja jest super i była sprawdzana przed wysyłką.

Potrzebne były konkretne dowody i liczby. Popatrzyłęm po necie i zagranicznych forach i trafiłem na ciekawą - w sumie genialną - metodę testu przy pomocy Słońca. Może także przydać się komuś, kto widzi niby dobrze, ale boli go głowa po obserwacjach. W ten sposób może łatwo potwierdzić dekolimację, bo ludzkie oko potrafi szybko i łatwo oszukać się samo.

Do wyznaczenia kolimacji użyłem zachodzącego słońca, co było nie tylko miłe i romatyczne, ale dało mi źródło pięknego, równoległego światła, lepszego niż laser, czy moje oczy. Zachodzące słonce jest już słabe i bezpieczne dla lornetki. Oczywiście nie celujemy oczami!!! Ustawiamy lornetkę i tablicę pomiarową idealnie w równoległosciach/prostopadłościach przy pomocy poziomicy i dużej ekierki/kątomierza budowlanego. Mierzymy IPD, czyli rozstaw okularów (u mnie było 63mm) i mierzymy odległość od okularu do tablicy pomiarowej ( u mnie 255mm).

Poziomujemy lornetkę.

I ustawiamy tablicę pomiarową jakieś 25-30cm za lornetką. Sprawdzamy czy jest prostopadła do osi lornetki.

 

Z racji tego, że słońce jednak grzeje i szybko przesuwa się, więc łapiemy szybko w pozycję lornetki, aby środek osi przebiegał wzdłuż belki pomiarowej, co widać po cieniu.

Cykamy fotkę tablicy, aby potem wszystko spokojnie policzyć.

 

Kreski były co 2mm, więc odległość między krążkami wynosi 80mm, a powinna być... 63mm. Dokładnie jak rozstaw okularów.

BTW, dlaczego warto ustawić lornetkę i tablicę równo i prostopadle względem siebie?

Gdyż wtedy możemy sprawdzić na ile obraz jest rozkolimowany w pionie, a na ile w poziomie. Do celów reklamacji nie jest to ważne, ale pomaga jeśli w ten sposób chcemy sprawdzać, czy też ustawiać kolimację w punkt.

 

Zatem do obliczeń!

80-63 daje 17mm dekolimacji przy 255mm. Z tego liczymy tang (alfa)= 17/255=0,0666 => 3,8103 deg AFOV.

Czyli samo pole widzenia w okularze jest przekoszone prawie 4 stopnie.

Przeliczając to na dekolimację lornetki musimy podzielić przez powiększenie:  czyli 3,8103/25x => 0,1524 deg => 9' 08" 

I co ciekawe, na wczesniejszej wersji strony www można było znaleźć data sheet, że maksymalna dekolimacja dla tej lornetki to 6', czyli moja była poza spekiem.

Właściciel sklepu uznał to i dostałem zamianę lornetki na jego koszt.

 

Dodatkowo znalazłem ciekawe info o dopuszczalnych kolimacja AVOF. W USA jest nawet specjalna książka wydana przez marynnkę wojenną w latach 50-60, która określała -po testach na marynarzach - dopuszczalne kolimacje.

 

https://www.cloudynights.com/topic/642770-limit-for-acceptable-collimation-errors/

 

I made a search on the forum and found the following posts by EdZ's, refering to a book by J. W. Seyfried, see https://www.cloudyni...ted/#entry68300. When converting the limts given by EdZ into apparent angles (those seen in the eyepieces) I get the approximate limits listed below:

• Maximum 0.6° vertical error (one eye up, the other down)
• Maximum 1.4° horizontal convergence (eyes crossed over)
• Maximum 0.9° horizontal divergence (eyes spread apart)

However, EdZ also writes that he himself can hardly tolerate one half of the errors above. 

I ważna uwaga.

Ta metoda pokazuje nam kolimację względną, tylko między dwoma osiami w okularze, co wystarczy do poprawnego widzenia i cieszenia sie z lornetki.

Natomiast domowym sposobem nie jesteśmy raczej w stanie wyznaczyć kolimacji idealnej, czyli osie optyczne obiektywu pokrywają się z osiami optycznymi okularów.

Ta dekolimacja daje dobre widzenie, ale wprowadza astygmatyzm.

Natomiast mocno myślę nad tym, i jak coś wymyślę, to dam znać:)

 

 

Edytowane 14 Stycznia 2022 przez Bartek M.