Obiekt tygodnia 05.02.2015 Collinder 69

[Janko]

Dawno, dawno temu był taki szlagier, którego refren zaczynał się słowami ?Mów do mnie, mów do mnie, mów jeszcze, ja bajki tak lubię ogromnie?. Ja jednak postaram się mówić tylko o obiektach dostępnych dla szarego zjadacza fotonów pod naszym pięknym, choć nieco pochmurnym i zamglonym niebem. Obiekty takie z pewnością znajdziemy w gwiazdozbiorze Oriona, choć często szukamy ich nie tam, gdzie trzeba. Mamy takie jakieś, delikatnie mówiąc - odchylenie, że najchętniej sięgamy herosowi poniżej pasa. Owszem, można się zachwycać tym, co się tam znajduje, jednak nie jest to wszystko a nawet nie najważniejsze. Wprawdzie bohaterowi walczącemu z potężnym Bykiem oraz ścigającemu nimfy ? Plejady potrzebne są różne fragmenty anatomii, jednak bez głowy ani rusz!

Pomiędzy i nieco ponad ramionami tworzonymi przez pomarańczowoczerwoną Betelgezę (? Ori) i zimnobiałą Bellatrix (? Ori) znajduje się głowa Oriona złożona z kilku gwiazd, z których najjaśniejsza jest ? Ori, inaczej Meissa lub Heka.

 

 

Okolice głowy Oriona; mapę wytworzył  kol. Rokita w oparciu o katalog SAC 8.1.

 

Głowa ta ma oryginalny kształt ? jest przełamaną zygzakowato pionową linią, której środek stanowią trzy najjaśniejsze gwiazdy ? ?, ?¹ i ?²  Ori. Pomiędzy ? i ?¹ Ori znajduje się rządek trzech gwiazd 6-7 mag, zaś ponad ? Ori jest jeszcze jedna ok. 5,5 mag. Towarzyszy im kilkanaście słabszych na obszarze o średnicy ponad 1°.

Wszystkie oprócz ?²  Ori są białe, głównie typu widmowego B, i znajdują się w podobnej odległości od Ziemi (około 1300 lat świetlnych). Żółtopomarańczowa ?²  Ori położona jest niemal dziesięciokrotnie bliżej i najwyraźniej nie należy do rodziny.

Rodziną tą jest młoda, licząca sobie zaledwie około 4 milionów lat gromada otwarta Collinder 69 (Cr 69).

 

 

Cr 69; mapę wytworzył  kol. Rokita w oparciu o katalog SAC 8.1.

 

Typ gromady według klasyfikacji Trumplera określono jako II 3 p n, czyli jest to gromada wyodrębniona lecz słabo zagęszczona ku środkowi (II), o znacznym zróżnicowaniu jasności (3), o małej liczebności ? poniżej 50 gwiazd (p), z towarzyszącą mgławicą (n).

Mgławica, owszem, towarzyszy gromadzie, jednak jest bardzo rozległa i niezwykle rozrzedzona jak na tak młodą gromadę, w której ciągle zachodzą procesy gwiazdotwórcze. Nosi nazwę Sharpless 2-264 (Sh2-264) i jest jedynie częściowo i z trudem widoczna zerkaniem przez spore teleskopy z użyciem filtra O-III. Na jej tle pojawiają się na zdjęciach ciemne mgławice Barnard 30 (B30) i Barnard 35. Cały obszar nazwany został asocjacją ? Orionis i był intensywnie badany ze względu na swe unikalne cechy.

 

 

Narodziny młodych gwiazd w głowie Oriona, widziane przez teleskop Spitzera

Źródło: http://www.space.com/14120-young-stars-emerge-orion-head.html

 

 

Barnard 30 na tle Sh2-264

Źródło: http://www.pbase.com/tango33/image/143299754

 

 

Barnard 35

Źródło: http://www.pbase.com/image/143299952

 

? Orionis czyli Meissa (po arabsku Al-Maisan, czyli ?Lśniąca?) jest układem wielokrotnym o głównym składniku typu widmowego O8 III i jasności 3,54 mag oraz słabszym typu B0.5 V, 5,61 mag oddalonym o 4,4 sekundy łuku. Trzeci, bardziej oddalony (ok. 30?) składnik, Meissa C, 11,2 mag, jest typu F8 V i posiada bardzo lekkiego towarzysza, prawdopodobnie brązowego karła. Tutaj mamy relacje z obserwacji ? Orionis prowadzonych przez amerykańskich astroamatorów w ramach akcji  ?33 Doubles Observing Projects?

Więc jednak nie dotrzymałem słowa i opowiadam o rzeczach nie zawsze łatwo widocznych dla astroamatora. Na swoje usprawiedliwienie napiszę, że nie są to bajki a astroamator nie tylko obserwuje, lecz także stara się pogłębić wiedzę o obserwowanych obiektach. Jeśli więc wieczór nie będzie całkiem pochmurny, spróbuj przyjrzeć się głowie Oriona i porozmyślać nad tym, co w niej tkwi, oczywiście poza polowaniem i miłością. Potem zaś koniecznie daj znać, jak poszło!

[Panasmaras]

Piękny tekst - czepnę się tylko jednego:

 

Barnard 30 na tle Sh2-264

 

Opis oryginalnego zdjęcia mówi o B30, lecz ten ciemny cypel ma inne, własne oznaczenie - B32.

Barnard 30 to kawał ciemnotki o średnicy niemal jednego stopnia, rozciągający się na zachód od prezentowanego na zdjęciu fragmentu. Warto zadać sobie odrobinę trudu i odnaleźć tę mgławicę - pod ciemnym niebem znalezienie jej wschodniej, dość wyraźnej granicy nie jest może łatwe, ale wyczynem też z pewnością nie jest, przynajmniej dla średnich lornetek.

Tak, wiem - ciągle ciągnę swoją melodię, lecz kompleks B30-31-32-225 jest nierozerwalnie złączony z Lambdą Orionis i jej mgławicowym otoczeniem.

[Janko]

Piękny tekst - czepnę się tylko jednego:

 

Opis oryginalnego zdjęcia mówi o B30, lecz ten ciemny cypel ma inne, własne oznaczenie - B32.

Barnard 30 to kawał ciemnotki o średnicy niemal jednego stopnia, rozciągający się na zachód od prezentowanego na zdjęciu fragmentu. Warto zadać sobie odrobinę trudu i odnaleźć tę mgławicę - pod ciemnym niebem znalezienie jej wschodniej, dość wyraźnej granicy nie jest może łatwe, ale wyczynem też z pewnością nie jest, przynajmniej dla średnich lornetek.

Tak, wiem - ciągle ciągnę swoją melodię, lecz kompleks B30-31-32-225 jest nierozerwalnie złączony z Lambdą Orionis i jej mgławicowym otoczeniem.

A czepiaj, się, czepiaj. I tak wszyscy wiemy, jaki jesteś O:-)

[jolo]

Pogoda dziś taka dopingująca do szybkich obserwacji. EDek mroził się na tarasie od południa, odkąd oglądał Słoneczko. Kiedy zrobiło się ciemno okazało się niestety, że niebo nie jest zbyt przejrzyste a i seeing rwał Jowisza na kawałki nawet w okularze 17mm. Po szybkim rzucie oka na kometę, która w takich warunkach wyglądała jak szara, puchata kulka bez śladu ogona, skierowałem refraktor na obiekt tygodnia.

W okularze 17mm wpasował się bardzo ładnie w pole widzenia, ale gwiazdki blisko brzegów były niestety dość mocno zniekształcone, dlatego też szybko zmieniłem okular na 26mm. Całość prezentowała się bardzo ładnie, dość wyluzowana gromada, bez aspiracji do bycia zauważoną jako rodzina :) ? 2 faktycznie wyraźnie odróżnia się barwą od gwiazd tworzących rządek gwiazd pomiędzy ? 1 i ?. Niestety w warunkach, jakie były nie było szansy na polowanie na mgławice, więc skupiłem się na Meissie. Już w okularze 17mm dało się zauważyć "podejrzenie" o podwójność - gwiazda prezentowała się inaczej niż sąsiadki. W okularze 12mm wyglądała już jak mikroskopijny bałwanek, a w okularze 8mm obie kulki tworzące bałwanka nagle odskoczyły od siebie pokazując swoją prawdziwą naturę. W okularze 8mm przez około 80% czasu składniki A i B były zupełnie rozdzielone. W tym samym okularze składnik C był widoczny przez około 50% czasu - to pewnie sumaryczny wpływ słabej przejrzystości, słabego seeingu i mojego słabego doświadczenia w takich obserwacjach :)

Podobno nigdy nie jest za późno, żeby coś zacząć, więc przeniosłem ołówkiem ten układ z okularu na kartkę papieru i tak powstał mój pierwszy w życiu szkic :D

 

 

Północ u góry, wschód z prawej, tak jak widziany przez kątówkę.

Obserwowane przez TS ED 102/714 i okulary TS WA 26, 17, 12mm i TMB II 8mm.

[lukost]

 

(...) szybko zmieniłem okular na 26mm. Całość prezentowała się bardzo ładnie, dość wyluzowana gromada, bez aspiracji do bycia zauważoną jako rodzina  :) .

 

Też dziś na nią spojrzałem - ta gromada to jednak zdecydowanie obiekt lornetkowy.

A kometa - no cóż, jest cieniem samej siebie sprzed miesiąca. Cały czas widoczna gołym okiem, a i warkocz w lornecie 15x70 dał się wyzerkać - ale to już nie to co w styczniu.

Na złość Jackowi, co nam pożałował okienka pogodowego, rzuciłem okiem na Messiery od 1 do 110 :P Niestety, cała "sesja" trwała raptem pół godziny - bo od północy nadeszły te cholerne (...)   >:D -  no sami wiecie co...  

[Jacek E.]

Też dziś na nią spojrzałem - ta gromada to jednak zdecydowanie obiekt lornetkowy.

Na złość Jackowi, co nam pożałował okienka pogodowego, rzuciłem okiem na Messiery od 1 do 110 :P Niestety, cała "sesja" trwała raptem pół godziny - bo od północy nadeszły te cholerne (...)   >:D -  no sami wiecie co...  

To ja dmuchnąłem :P  Kurcze ale przejrzystość w mojej dziurze była powalająca jak z balkonu nad portem Andromedę dostrzegłem, Co do Collinderka to południe miałem gorsze ale można śmiało rzec, ze po pojechaniu w prawo i w górkę od Batelgezy był :)

A Puchatka rzeczywiście maleje, miałem porównanie z Andromedą - góra - dół

P.S. A Łukasz ma gwiazdki pojechane w  AZ4 mu guide szalał  :D

[Janko]

Dzięki Marcinowi Paciorkowi możemy się teraz dowiedzieć, jak wygląda "na szeroko" okolica głowy Oriona w dobrym obiektywie dobrego astrofotografa

Po prostu, głowa puchnie :)