Przeprosiny z Makami: Mak 127 f/12 vs TS 102 f/11

[Mareg]

Zawsze byłem sceptyczny co do Maków z uwagi na ich stosunkowo skomplikowaną optykę i ogniskowanie za pomocą przesuwania lustra głównego, co wydawało mi się niemożliwym do dobrego ogarnięcia w budżetowym amatorskim sprzęcie. Dlatego nigdy mnie do nich nie ciągnęło. I pomimo tego dzięki uprzejmości Piotrka pojawił się u mnie gościnnie popularny Mak SW 127/1500, którego powiesiłem obok TS-a 102/1122 aby się w końcu samemu naocznie przekonać, czy mój sceptycyzm jest uzasadniony.

Dla tych, którym szkoda życia na czytanie szczegółów co ja to przez tego Maka i TS-a widziałem, od razu w tym miejscu piszę, że Maczek bardzo dzielnie walczył z mniej więcej 3 razy droższym, 3 razy dłuższym i o połowę cięższym refraktorem.
Co prawda na żadnym teście nie wypadł lepiej, ale na większości z nich różnica była zdecydowanie mniejsza niż się spodziewałem.
W sumie to największym problemem nie była optyka Maka, tylko mechanika, gdyż w dużych powiększeniach używanych do testów bardzo trudno było dobrze ustawić ostrość. Gdyby Makczek miał jakąś przekładnię umożliwiającą dokładniejsze ustawienie lustra głównego, to kto wie, różnice może byłaby jeszcze mniejsze.

Oba teleskopy siedziały na montażu SkyTee2 z mikroruchami. Ich pola widzenia były zgrane i celowałem tylko szukaczem na refraktorze.
Oba teleskopy były wyposażone w identyczne kątówki pryzmatyczne Baadera BBHS T2.

Do testów w obu teleskopach używane były okulary tego samego typu, tylko o różnych ogniskowych, aby uzyskać jak najbardziej podobne powiększenia.
Takie były konfiguracje okularów, do których w opisie będę się odnosił za pomocą odpowiedniej liczby.

• Konfiguracja 1:
  TS: BCO 6, x190, pole 17’
  Mak: BCO 10, x150, pole 21’
   
• Konfiguracja 2:
  TS: Tak Abbe  4, x280, pole 9’
  Mak: Tak Abbe 6, x250, pole 11’
• Konfiguracja 3:
  TS: XW 3.5, x320, pole 13’
  Mak: XW 5, x300, pole 14’

Jak widać w refraktorze powiększenia były zawsze trochę większe ale mimo tego, że na dodatek refraktor ma o 20 % mniejszą aperturę, to obrazy w okularze nigdy nie miały zauważalnej różnicy jasności.
Dlatego też nie piszę nic o źrenicach wyjściowych, bo tu na papierze Mak miałby sporo większe, ale z uwagi na dużą obstrukcję centralną i może gorszą transmisję od refraktora, ilość światła w okularze w podobnych powiększeniach była podobna.

Obserwacje prowadziłem w ciągu dwóch nocy, po parę godzin każdej.
Pierwszej nocy seeing był średnio-przyzwoity, drugiej sporo słabszy.

Jowisz
W średnich warunkach seeingowych widoczność szczegółów w konfiguracji 1 była podobna.
Po przejściu na konfigurację 2 refraktor zaczął pokazywać ciut większy kontrast, z nieco wyraźniejszymi granicami pomiędzy pasami.
Na dokładniejsze porównania planeta była już za nisko i obraz w takim powiększeniu już bardzo falował.

Mars
W przeciwieństwie do Jowisza, Mars był jeszcze wysoko i obserwacje w konfiguracji 2 dawały dość stabilne obrazy.
Oba teleskopy pokazały ładny zarys kontynentów, z tym, że refraktor z wyraźnie lepszym kontrastem.
Refraktor pokazał także małe pojaśnienie na biegunie, które w Maku pojawiało się tylko sporadycznie.

Księżyc
Podczas moich obserwacji Księżyc wisiał nisko nad horyzontem i przez to obrazy falowały nawet w konfiguracji okularowej 1.
W takich warunkach udało mi się tylko stwierdzić, że obrazy w obu teleskopach były bardzo podobne.
Jedyna różnica to ciut lepszy kontrast w refraktorze, który powodował, że może przez 10 % czasu przebłyskiwały największe kraterki w Plato, podczas gdy w Maku niczego takiego nie udało mi się wypatrzeć.

M13
Oba teleskopy w konfiguracji 1 pokazały ładnie rozbitą kulkę, z mieniącymi się najjaśniejszymi gwiazdkami.
Obraz był podobnej, bardzo dobrej jakości i podobnej jasności.

Gwiazdy podwójne

W sumie to tu różnice na korzyść refraktora były największe, i to tym bardziej, im mniejsza separacja pomiędzy składnikami i gorszy seeing.
Przy przyzwoitym seeingu Kastor i Algieba były podobnie dobrze rozdzielone, z tym, że Mak miał dużo jaśniejsze i grubsze prążki dyfrakcyjne.
Schody zaczęły się na Epsilonach w Lutni, które były jeszcze stosunkowo nisko. Tu grubaśne prążki w Maku (konfiguracja 2) zmniejszały wrażenie separacji pomiędzy składnikami, lepiej widocznymi w refraktorze.
Od Epsilonów niedaleko było do Delty Cygni. Tu warunki były na granicy możliwości zobaczenia składnika B, który tylko raz na jakiś czas błysnął w refraktorze.
Nic takiego nie widziałem w Maku, prawdopodobnie też przez grubaśne krążki dyfrakcyjne, których ciągły ruch powodowany słabym seeingiem uniemożliwiał zobaczenia drugiego słabiutkiego składnika.

Najbardziej pocisnąłem oba teleskopy na Izarze, który pomimo tego, że był wysoko, przez słabszy seeing drugiej nocy był nadal trudnym obiektem.
Tu obserwacje były prowadzone w dość już ekstremalnej konfiguracji 3, bo dopiero takie powiększenia umożliwiły wyraźne dostrzeżenie niebieskiego składnika B, tyle, że tylko w refraktorze.
Grubaśne krążki tańczące we wszystkie strony w Maku bardzo przeszkadzały w dostrzeżeniu składnika B, który jakoś tam przebłyskiwał, natomiast obraz był zdecydowanie gorszy niż w refraktorze.
Z ciekawości w kątówkę refraktora wsadziłem okular 2.5 mm (Tak TOE 2.5, x450), który jeszcze ładniej pokazał składnik B.

Przy obserwacjach gwiazd podwójnych w pierwszą noc obrazy dyfrakcyjne były na tyle stabilne, że wyraźnie było widać, że są one jakby niekompletne, z kawałkiem jak ~1/6 pizzy wyciętym z obrazu dyfrakcyjnego.
Zgaduję, że to mogło być spowodowane prądami termicznymi w tubie, pomimo, że przed obserwacjami stała ona na dworze przez przynajmniej półtorej godziny.
Drugiej nocy już tego nie widziałem, bo raz, że obrazy dyfrakcyjne były o wiele mniej stabilne przez gorszy seeing, a dwa, że dłużej adaptowałem Maka przed obserwacjami.
Oczywiście refraktor, z dwoma cienkimi soczeweczkami, zdecydowanie tu Maka wyprzedza, bo jemu nawet w zimie pół godzinki najczęściej wystarcza.

 

Myślałem jeszcze o dodaniu paru testów do tego porównania, ale w końcu zdecydowałem na razie skończyć tu, bo w kolejce czekają inne „obserwacje porównawcze”.
Wątpię, aby więcej testów zmieniło już dość wyraźne wnioski na temat jakości obrazów z Maka 127 w doniesieniu do bardzo dobrego planetarnego refraktora o aperturze 102 mm.

Bardzo podobne zapiski i tak sobie robię na własny użytek, więc osobiście ten wpis nie kosztował mnie za wiele czasu, a może moje spostrzeżenia komuś się na coś przydadzą.
Zwłaszcza, gdyby ktoś rozważał zakup Maka 127 jako budżetowy teleskop do obserwacji planetarnych lub jakiś zapaleniec myślał nad długim dubletem o umiarkowanej aperturze do improwizowanych na szybko obserwacji w dużych powiększeniach.
Dzięki tym obserwacjom zdecydowanie zmieniłem moje myślenie o Makach.

Teraz to bardzo chętnie powiesiłbym przez parę pogodnych nocek koło tego TS-a Maka 150.
Tu mogłoby być jeszcze ciekawiej.
 

 

Edytowane 21 Marca przez Mareg

[megrez23]

Oj! ten sprzęt obserwacyjny, porównania i rozważania 😀

Ostatnio wymieniłem EDka 120 na SkyMaxa 150, no super na planetach na plus MC. Więcej światła na Saturnie i większa rozdzielczość. Jednej pięknej seeingowej nocy miałem okazję, może trochę niedbale porównać MC150 i EDka 100 na Jowiszu. I co? Znak równości!

Ostatnio zerkałem na Procjona Makiem z wykorzystaniem Baader Genuine Ortho 6 mm i na stare lata zaczęły mi nagle przeszkadzać toporne krążki dyfrakcyjne.

Jak dla mnie do podwójnych to raczej refraktor. 

Myślę, że mamy podobne odczucia😀

A teraz zmykam na balkon bo czeka na mnie U Hydrae......

Pozdrawiam Jarek 

 

 

[Mareg]

Wczoraj do TS-a i Maka dołączył jeszcze Newton 300/1500, z którego za pomocą dokładnej, drukowanej przysłony pozaosiowej zrobiłem 102 mm bezobstrukcyjnej apertury o światłosile f/14.7.
Wszystkie trzy teleskopy wystawiłem w tym samym czasie i pierwsze obserwacje Jowisza i Marsa robiłem po jakichś 2 godzinach.
Okulary we wszystkich trzech teleskopach:

• TS: Tak Abbe 4, x280, pole 9’
• Mak: Tak Abbe 6, x250, pole 11’
• Newton: BCO 6, x250, pole 12'

Seeing był średni, ale TS pozwalał na Jowiszu dostrzec jedno malutkie charakterystyczne białe pole pod północnym pasem zwrotnikowym, które było widoczne cały czas, i widoczność tego pola używałem jako wskaźnik jakości obrazu.
W Maku to pole było widoczne sporo rzadziej, może jakieś 30 % czasu, natomiast w Newtonie w ogóle, bo obraz był rozmyty przez wewnętrzne prądy termiczne.
Po jakiejś godzinie Newton mniej więcej dogonił Maka a później to go i przegonił, w tym sensie, że to białe pole było częściej widoczne w Newtonie niż w Maku.
Natomiast Newton nie dał rady dogonić TS-a, który cały czas pokazywał najlepiej to białe pole testowe.
Jakość obrazów Marsa wypadała podobnie, z tym, że różnice były lepiej widoczne na Jowiszu, większym w okularze i bogatszym w barwne szczegóły.

Uprzedzając ewentualne pytania od razu piszę, że seeing podczas tych obserwacji był zdecydowanie za słaby na pełną aperturę Newtona i powiększenie 250 razy takie jak w Maku i podobne do tego używanego w refraktorze.
Próbowałem też przysłony eliptycznej o osiach 110 i 185 mm (pole jak w kole o średnicy 143 mm), i tu też nie było wiele lepiej.
Dopiero przysłona 102 mm pozwalała na jakość obrazu podobną jak w Maku i refraktorze.
Oprócz seeingu na pewno miała na to wpływ także termika teleskopu, gdyż z czasem obrazy w Newtonie coraz bardziej zbliżały się jakością do tych w refraktorze.
I tu oczywiście rodzi się bardzo ciekawe pytanie, czy gdyby Newton miał więcej czasu na adaptację termiczną, albo gdyby temperatura zewnętrzna była wyższa i stabilniejsza, to czy pozaosiowe 102 mm f/15 dałoby radę dogonić czy może przegonić jakość obrazów z porządnego, planetarnego refraktora 102 mm f/11.