Trzy grudniowe noce

[Stardust]

Motto

Twój najlepszy sprzęt to ten,którego najczęściej używasz

Mikołaj pamiętał w tym roku o sobie i kupił sprzęt, którego zawsze mu brakowało - miernik jakości nieba. Taki amerykański, prosto z Unihedron, a nie jakieś podróbki. Nie musiał długo czekać - jakiś tydzień - aby wypróbować nowy nabytek.

Noc I, 29.12.2015r

Cały dzień się chmurzyło, przewalały się nieskończone tumany ciemnej waty. Ale prognozy były obiecujące,że prawdopodobnie koło 16 niebo rozjaśni się. I rzeczywiście - gdzieś koło godziny 15:45 zaczęło się przejaśniać, a po godzinie na niebie nie było już ani jednej chmurki.

O godzinie 17:30 wyniosłem sprzęt na zewnątrz.
A było to: astro krzesełko - rzecz absolutnie niezbędna, statyw alt-az5 oraz walizka z lornetą 25x100. Do tego jeszcze lornetka Nikon Aculon A211 do przeglądu nieba, oraz ręcznik z mikrofibry na głowę w celu odcięcia się od źródeł światła w otoczeniu. Trzeba powiedzieć, że zaświetlenie w moim najbliższym otoczeniu powiększa się w sposób katastrofalny. Wystarczy powiedzieć, że gdzieś w odległości około 2-3km w kierunku południowym, ktoś postawił lampę która świeci prosto w niebo! Normalnie widać snop światła na wysokość co najmniej 30 stopni ponad horyzont.
Niebo południowe jest dla mnie stracone.

Columbus 16" został w magazynie i jak na razie zbiera kurze. Trochę nam nie po drodze, jeżeli chodzi o obserwacje. Jest bardzo oporny w sterowaniu. Najbardziej wkurza mnie fakt, że jak oglądam jakiś obiekt, to nie ma płynności w ruchu góra-dół. Najpierw obiekt jest gdzieś na skraju pola widzenia, a potem przy nacisku - przeskakuje w drugą stronę, całkowicie poza pole widzenia. Przy małych powiększeniach, rzędu 60-100x jeszcze daję rady, ale gdy wkładam okular 9mm (200x) to szlak mnie już trafia. Już taka Synta 8" jest bardziej przyjazna dla użytkownika. Będę musiał popracować jeszcze nad tym.

Ale do rzeczy.

Temperatura lekko poniżej zera, około -2 stopnie. Niebo było krystalicznie czyste, jedno z lepszych jakie widziałem tutaj. Początkowo wskaźnik SQM-L pokazywał wartość 21,02, ale pierwsza wartość jest zawsze zawyżona. Po piętnastu minutach ustabilizował się na poziomie 20,65-20,75 mag/arcsec2 co uważam za wynik bardzo dobry.

Kiedy spojrzałem w niebo, pierwsze co zauważyłem to Plejady. Skierowałem więc lornetkę w tamtą stronę i zacząłem obserwacje od tego właśnie obiektu. Szkicowanie odłożyłem na później, chcąc nacieszyć się niczym nieskrępowanymi obserwacjami, pierwszymi od niepamiętnych czasów (no, może od 3 miesięcy).

Kolejne były Hiady, niekoniecznie mieściły się w polu widzenia w całości, ale były urzekające. następnie na cel wziąłem NGC1647 (6,4m), potem 1746(6,1m) Wikipedia podaje,że w zbliżonej pozycji na niebie znajdują się też gromady NGC1750 i NGC1758, jednak nie jest pewne, czy istnieje związek fizyczny między tymi trzema obiektami, czy też tylko przypadkowo nakładają się na siebie. Niektóre źródła sugerują np. że NGC1746 i NGC1750 to ten sam obiekt, podczas gdy Catalog of Optically Visible Open Clusters and Candidates podaje, że odległości do nich różnią się o 170 parseków, czyli 554 lata świetlne, co wyklucza fizyczny związek.

Następnie spróbowałem swoich sił z M1(8,4m). Poszło całkiem łatwo, niewyraźny placek tuż powyżej gwiazdy Zet Tau. NGC1807(7,0m) oraz NGC1817(7,7m) były moimi kolejnymi celami.

Grupa Collider 65 była obiektem tygodnia na forum astronomicznym .

Następnie spróbowałem swoich sił z mgławicą Kalifornia NGC1499. Była ona położona dość wysoko na niebie. W związku z tym miałem trochę kłopotu. Położyłem się wygodnie na astro krzesełku, opuściłem nogę od montażu i lornetka samoczynnie opadła w moją stronę, tak że bez większego napinania mięśni karku mogłem obserwować okolice położone 70- 80 stopni. Zenit i tak był nieosiągalny dla mnie. Lustrując przez około 10-15 min okolice gwiazdy Ksi Persei (Menkib), zarówno z  użyciem filtra UHC, jak i bez, niestety nie byłem w stanie stwierdzić żadnego śladu mgławicy.

Przy tej okazji doszedłem do wniosku, że tutaj nieoceniona byłaby lorneta kątowa. obserwacje w zenicie są bardzo męczące... Może Mikołaj usłyszy moje myśli?

Wróciłem w rejony bardziej przyjazne lornetkom, do gwiazdozbioru Woźnicy. Jest tu istny raj dla takich jak ja. Zacząłem od Cr 62, czyli kolejnego obiektu tygodnia. Następnie NGC1857 (7,0m) oraz NGC1778(7,7m). Potem M38(7,4m) wraz z nieodłącznym Kotem z Chesire.

Nota bene, dopiero teraz, pisząc ten tekst i poszukując informacji na temat obiektów można zauważyć, ile obiektów z tamtej okolicy jest opisane na forum jako obiekt tygodnia:).

Następnie na tapetę wziąłem NGC1893(7,5m), gromada ta powiązana jest z mgławicą emisyjną IC410 oraz lecąc w dół M36(6,3m) i M37(6,2m), piękne skupiska gwiazd.

Po sąsiedzku leży gwiazdozbiór Bliźniąt, więc naturalną koleją rzeczy przeniosłem się tam. Jako pierwsza wpadła mi w obiektyw gromada otwarta M35(5,3m), następnie NGC2129(6,7m). I znowu zajrzymy do katalogu Collindera. Collinder 89, bo o nim mowa jest opisana przez P.S.Harringtona tak: "Collinder 89 (w skrócie Cr 89), jest luźnym zbiorem jakichś 15 słońc. Jedynie cztery są wyraźnie widoczne w lornetce: 9, 10, 11, i 12 Geminorum, o jasnościach odpowiednio 6,3/6,6/6,9/7,0 mag. Podczas gdy ten smukły diament gwiezdny pomaga określić granice tej mało znanej gromady otwartej, brak jakiegokolwiek zagęszczenia gwiazd wciąż sprawia, że jest ona trudnym obiektem do pozytywnego zidentyfikowania."

I tak mimochodem przechodzę do gwiazdozbioru Oriona i spojrzałem na NGC2175(6,8m). Potem Gromada 37 czyli NGC2169(5,9m). Odbijając parę stopni w prawo mamy kolejna gromadę Collinder 69, czyli asteryzm lambda-lambda. Niestety, moja lornetka nie ogarnia całego Pasa Oriona, gdyż ma 2,25 stopnia pola widzenia, ale zaglądnąłem w okolice Alnitaka, aby spróbować zerknąć na Mgławicę Płomień NGC2024, ale niestety porażka. To samo dotyczy M78(8,3m), która teoretycznie powinna być w zasięgu lornety. Może brakuje mi jeszcze jakichś umiejętności patrzenia, kto wie?

Po tym doświadczeniu, dla poprawienia nastroju zerknąłem na M42. Widok iście oszałamiający! Gdybym tylko dla tego jednego obiektu miał kupić lornetkę z filtrami, to było warto :). Długo syciłem oczy tą mgławicą, wypatrując coraz to nowszych szczegółów, zarówno z filtrami jak i bez.

Już poprawiwszy humor, skierowałem lornetkę w lewo w stronę wschodzącego gwiazdozbioru Jednorożca.

Na pierwszy ogień gromada Choinka NGC2264(4,1m)  wraz z mgławicą Stożek.Potem próbowałem szczęścia ze Zmienną Mgławicą Hubble`a NGC2261 (obiekt tygodnia, a jakże). Mogę powiedzieć, że coś tam było, ale kształtu trójkąta raczej nie dostrzegłem. Następnie gromady otwarte NGC2251(7,3m) oraz Collinder 111,106 oraz 97.

Kolejnym celem była gromada Rozeta NGC2244 wraz z otaczającą ją mgławicą . I tu kolejne niepowodzenie. Wpatrywałem się przez kilka minut, ale bez skutku. Oczywiście ten engiec też jest tematem jednego z ostatnich "obiektów tygodnia".

Następnie padły gromady Cr107,96 oraz 91 o których niewiele mogę napisać.

Potem jeszcze gromady otwarte NGC2301(6,0m), NGC2232(4,2m) oraz NGC2286(7,5m).

Zza drzew i dachów okolicznych domów zaczął wychylać Księżyc, więc pora było kończyć. Dobiegła godzina 21. Ponad 3 godziny na świeżym powietrzu z dwoma przerwami na ciepłą herbatę.

Wrażenia były więcej niż pozytywne. Widziałem masę przeróżnych obiektów i jestem zadowolony z posiadanej lornetki. Przewaga lornetki nad teleskopem jest też taka,że montaż zestawu składa się z przykręcenia jednej śrubki, natomiast przy teleskopie kratownicowym tych śrubek jest znacznie więcej.

Do domu wróciłem z głowa pełną gwiazd.


Noc II, 30.12.2015r

Za dnia warunki były podobne jak wczoraj, gęste chmury ale już nie tak jednorodna wata, lecz z przejaśnieniami. I również około 16 pojawiło się czyste niebo.

Obserwacje rozpocząłem o godzinie 18:00. Warunki były znacznie gorsze niż poprzednio. Było mglisto, osiadający szron, no i co najważniejsze dużo zimniej niż wczoraj -7 stopni. SQM-L też nie zaszalał, średnio 19,70mag/arcsec2.

Obserwacje zacząłem od Wieszaka Cr399, następnie rozdzieliłem epsilony lutni, czyli nie jest tak źle.
Będąc w tej okolicy, zerknąłem na M57(8,8m). Była widoczna jako okrągła plamka pomiędzy dwoma jasnymi gwiazdami. Padła również gromada otwarta M56(8,3m) w Lutni.

Następnie przeszedłem do gwiazdozbioru Strzały i tam w obiektyw lornetki wpadła kolejna gromada otwarta M71(8,2m).

W Lisku zaliczyłem M27 (Hantle, 7.5m), NGC6830(7,9m) oraz NGC6885(Caldwell37, 5.7/8.1m). Przy Pierścieniu i Hantlach nie było najmniejszych problemów ze względu na to, że są to obiekty o małej powierzchni, a dodatkowo pomagał fakt użycia filtra UHC.

Odbiłem w lewo, aby zlokalizować dwie  gromady kuliste M2(6,5m) i M15(6,2m). Już kiedyś znalazłem je w lornetce, więc poszło szybko. NGC6940(6,3m) był moim kolejnym celem.

Teraz nadszedł czas na gwiazdozbiór Łabędzia. Mróz doskwierał coraz bardziej, miernik SQM pokrywał się białym nalotem. Trzeba się sprężać... Wziąłem na cel obiekty położone wzdłuż szyi i kierowałem się w stronę ogona. Na początek rzuca się w oczy mrowie gwiazd, znajdujemy się wszakże wśród gwiazd Drogi Mlecznej. I tak kolejno padały: NGC6871(5,2m), NGC6883(8,0m), jedyny Messier położony w tej okolicy M29(7,1m). Rzuciłem okiem na gwiazdę Sadr, potem Deneb  i postanowiłem zapolować na Amerykę Północną NGC7000. Niestety, po kilkuminutowych poszukiwaniach, musiałem odpuścić.

Po około 2 godzinach obserwacji, z jedną przerwą na herbatę, zacząłem się zwijać. Lornetka była pokryta takim białym nalotem zamarzniętej mgły, który można było ściągać palcem. Wskaźnik zamienił się w białe pudełko, a ja byłem już nieźle zmarznięty. Dość na dziś.

Noc III, 31.12.2015r

W pracy siedzieliśmy do 18, bo to zakończenie roku czyli mnóstwo różnego rodzaju raportów.
Patrząc przez okno, nie widać było ani jednej chmurki na niebie. Zapowiadała się niezła sesja.

Plan na dziś był taki, by skończyć okolice Wielkiego Psa, z przedwczoraj. Obserwacje zacząłem dopiero ok. 20:30. SQM-L pokazywał 20,90mag/arcsec2, a w trakcie sesji nieraz przekraczał wartość 21mag/arcsec2. Temperatura w okolicach -6 stopni ale przynajmniej nie ma takiej wilgoci jak wczoraj. Da się wytrzymać.

Nawiązując do wczorajszych i przedwczorajszych obserwacji, nie dawał mi spokoju fakt, że tak wiele obiektów, rozległych co prawda, nie dawało się zauważyć . Pytanie zatem brzmiało: jaki jest zasięg gwiazdowy mojej lornety? Wziąłem na tapetę dwa rejony, w których odrysowałem wszystkie gwiazdy, jakie zdołałem zauważyć. Pierwszy rejon to Pas Oriona, okolice gwiazdy Mintaka, a drugi, to najwyżej jak się dało przez lornetę i padło na okolice Kapelli w Woźnicy. W pierwszym przypadku, były to gwiazdy 10,65m, a drugim 11,25m (według CdC). Czyli wynik całkiem niezły, pytanie zatem dlaczego tak słabo widać obiekty DS...

Ale wracając do obserwacji.
Na początek zaglądnąłem do M44(3,7m) w Raku. Lubię spoglądać na te diamenciki rozsypane na nieboskłonie. Potem M67(6,1m). M67 jest jedną z najstarszych znanych gromad otwartych, i zdecydowanie najstarszym obiektem tego typu włączonym do katalogu Messiera. Wiek M67 został oszacowany na od 3,2 do 4 miliardów lat.Kolejnie M50(5,9m) zwana Gromadą Serduszko. 7' na południe od centrum gromady znajduje się czerwony olbrzym wyróżniający się na tle białych gwiazd gromady.
Następnie w jednym polu widzenia znalazły się dwie gromady NGC2335(7,2m) i NGC2343(6,7m). Gromady te tworzą gromadę podwójną o wspólnej przeszłości. Obie są zanurzone w Mgławicy Mewa. Kolejnym celem były gromady: NGC2353(7,1m), NGC2345(7,7m) oraz NGC2396(7,4m).
Rzuciłem okiem Na Syriusza, najjaśniejszą gwiazdę na naszym niebie, i przeszedłem do obiektów z katalogu pana Messiera. Jako pierwszy na celowniku znalazł się M41(4,5m). Messier 41 znajduje się ok. 4 stopni na południe od Syriusza. M48(5,5m). Po tym w jednym polu widzenia znalazły się M46(6,0m) oraz M47(5,2m). W obrębie gromady znajduje się mgławica planetarna NGC 2438. Jednak pomiar prędkości, jak również wiek mgławicy i gromady wskazują, że nie powstała ona w Messier 46.
Teraz dla odmiany dwa obiekty z innego katalogu - Caldwella. Pierwszy z nich to gromada otwarta (kolejna już) NGC2360(7,2m), Caldwell 58, zwana również gromadą Karoliny, gdyż została ona odkryta przez Karolinę Herschel w 1783. Oraz NGC2362(3,8m), Caldwell 64, Gromada ta zawiera ok. 60 gwiazd, a jej wiek szacowany jest na 25 milionów lat.Najjaśniejszym składnikiem tej ładnej gromady gwiazd jest leżący prawie w środku, błękitny nadolbrzym czwartej wielkości ? tau Canis Majoris, stąd jej nazwa.
Ostatnim obiektem Messiera na dziś był M93(6,0m) położony w gwiazdozbiorze Rufy. Potem jeszcze rzut oka na dwie gromady z katalogu szwedzkiego astronoma Per Collidera - Cr 132 i Cr 140, i już można myśleć o świętowaniu Nowego Roku.

Zbliża się godzina 23:00. Powoli wznosi się Jowisz. W lornetce nie widać szczegółów planety, pojawia się mała aberracja, ale księżyce są jak małe kuleczki, trzy z prawej strony planety. Składając sprzęt, zostawiam lornetę na statywie, by rzucić jeszcze okiem na wschodzący Księżyc.

Reasumując. Lorneta sprawuje się całkiem dobrze. Pytanie jest, czego brakuje jeszcze, by zobaczyć obiekty głębokiego nieba o wielkości ok. 10mag? Podejrzewam, że techniki obserwacji zerkaniem, jak i lepszych warunków, przejrzystości powietrza itp.

Na chwilę obecną, aby zobaczyć te obiekty (apetyt rośnie w miarę jedzenia), muszę przeprosić się z moim Columbusem, co pewnie będzie takim astronomicznym noworocznym postanowieniem :).

Szczęśliwego Nowego Roku!!!

Wojtek

[Janko]

W tej lornecie masz szanse zobaczyć dwa pasy na Jowiszu. Warunek - obserwacje na dość jasnym niebie, o świcie lub o zmierzchu.

[Stardust]

Tak, wiem. Pisałem o tym w poprzedniej dużej relacji , cytuję "Obserwacje rozpocząłem tak gdzieś koło 20 od pojawienia się pierwszych gwiazd, a właściwie planet - Jowisza i Wenus. Zacząłem ustawiać lornetę na Jowiszu, aby uzyskać jak najlepszy obraz, przede wszystkim mam tu na myśli aberrację chromatyczną. Udało mi się tak ustawić ostrość, że mogłem powiedzieć iż migoczą mi jakby dwa paski na tarczy Jowisza. Nie było to takie oczywiste, ale zerkaniem i błądzeniem oczami po całym polu widzenia coś tam było widać. Same księżyce to idealne kropeczki, jest dobrze."

Kto chce przeczytać całość tamtej relacji, temu link:  Pierwsze światło

[robert_sz]

23 godziny temu, Stardust napisał:

Obserwacje zacząłem od Wieszaka Cr399, następnie rozdzieliłem epsilony lutni, czyli nie jest tak źle.

Epsilony? Chyba nie na 4 składniki??? Bo jeśli chodzi Ci o 2 główne składniki Eps1 i Eps2, to nie jest to żaden wyczyn w dowolnej lornetce 
Fajna relacja, ja skusiłem się na obserwacje wczoraj, grubo ponad 2 godziny na dużym mrozie i silnym wietrze, ale było warto. Tych widoków nikt mi nie zabierze :)
Piękna noc się trafiła, mimo że byłem zaledwie jakieś 2-2.5 km od zachodniej granicy Łodzi, mimo ogromnych łun od tego miasta i od Pabianic, to w pobliżu zenitu (Kasjopeja) zerkaniem na granicy widoczności wyskakiwała z trudem bo z trudem, ale gwiazdka 5,7 mag  Rekord mojej miejscówki. A Droga Mleczna nigdy nie była tak dobrze widoczna, ok. godziny 19:00 widziałem delikatną lecz wyraźną mleczną wstęgę od ogona nisko lecącego Łabędzia do granicy Perseusza i Woźnicy, gdzie łuna od Łodzi dawała już znać o sobie. Takie warunki trafiają się może z 3 razy do roku 

[Stardust]

35 minut temu, robert_sz napisał:

Epsilony? Chyba nie na 4 składniki??? Bo jeśli chodzi Ci o 2 główne składniki Eps1 i Eps2, to nie jest to żaden wyczyn w dowolnej lornetce 

Przepraszam, za nieporozumienie :). Chodziło oczywiście o 2 główne składniki. Jak pisałem, warunki w drugą noc były znacznie gorsze iż w pierwszą.

[lukost]

Skoro miałeś problem z Płomieniem, Rozetą, M78, że o Kalifornii nie wspomnę, to za ten stan rzeczy należy winić raczej jakość nieba, które musi pozostawiać wiele do życzenia.

A wspomniana przez ciebie mgławica Stożek to cholernie trudny cel - właśnie otwieram trzeci z rzędu sezon, w którym podejmuję bezskuteczne próby jej wyłuskania....

[Lukasz83]

Dnia 2.01.2016 at 11:38, Stardust napisał:

Motto

Twój najlepszy sprzęt to ten,którego najczęściej używasz

....

Columbus 16" został w magazynie i jak na razie zbiera kurze. Trochę nam nie po drodze, jeżeli chodzi o obserwacje. Jest bardzo oporny w sterowaniu. Najbardziej wkurza mnie fakt, że jak oglądam jakiś obiekt, to nie ma płynności w ruchu góra-dół. Najpierw obiekt jest gdzieś na skraju pola widzenia, a potem przy nacisku - przeskakuje w drugą stronę, całkowicie poza pole widzenia. Przy małych powiększeniach, rzędu 60-100x jeszcze daję rady, ale gdy wkładam okular 9mm (200x) to szlak mnie już trafia. Już taka Synta 8" jest bardziej przyjazna dla użytkownika. Będę musiał popracować jeszcze nad tym.
 

Relacja bardzo fajna, przyjemnie się czyta.

Ale nawiążę do fragmentu który cytuję powyżej, dotyczącego technicznej części obserwacji ;)

Otóż miałem bardzo podobny problem. Co prawda teraz mam 16'' teleskop produkcji Piotrka (piotrkusiu) ale wcześniej miałem 13'' Columbusa i w obu występuję/występował problem przeskakiwania obiektu przy próbie jego korekty w okularze - po prostu problem dużego tarcia statycznego

Są dwa sposoby rozwiązania tego problemu:

1. Kapka oleju maszynowego na prowadnice teflonowe i na płozy przed obserwacjami. Bardzo pomaga chociaż w 100% problemu nie rozwiązuje.

2. Platforma paralaktyczna od Leszka Jędrzejewskiego - w tym roku zmodyfikował mi sterownik i dołożył sterowanie w drugiej osi. Teraz nawet przy zgrubnym ustawieniu obiekt mam w polu widzenia przez kilkanaście minut - jeśli ucieknie to mam pilot i mogę sterować platformą/teleskopem tak jak zwykłym montażem azymutalnym - w dwóch osiach i idealnie ustawić sobie obiekt z powrotem na środku :D

[Stardust]

O widzisz, to jest odpowiedź, której potrzebowałem!

Punkt pierwszy zastosuję już przy  pierwszej okazji. Dziś już nie, bo już za chwilę wychodzimy w gości.

Odnośnie punktu drugiego, czy mógłbyś na forum ogólnym lub w PW przybliżyć koszt i czas oczekiwania na taką platformę?

Myślę, że byłby to rozsądniejszy zakup niż lorneta kątowa.

Jeszcze raz dzięki Łukasz