ewa

Takie mieszczuchy jak ja szaleją ze szczęścia, gdy mogą w ciszy, na odludziu popatrzeć na zachodzące słońce. Wtedy właśnie najlepiej zacząć obserwacje. Jakieś dwadzieścia, może trzydzieści minut później pojawia się podążająca za słońcem Wenus. Cudowna, oślepiające niemalże. Jest bezdyskusyjną królową nieba. Chwilę później widzimy Jowisza, który jest chyba najwdzięczniejszym obiektem teleskopowych obserwacji. Następnie przychodzi czas na gwiazdy. Pierwszego dostrzegłam Procjona. Po półtoramiesięcznej przerwie obserwacyjnej podskakuję ze szczęścia czekając na Marsa. Nagle widzę punkt poruszający się po niebie z zachodu na wschód. Niesamowicie jasny. Kieruję na niego teleskop i nie wierzę, no po prostu nie wierzę własnym oczkom i sprzętowi. Toż to ISS we własnej osobie! Oświetlona przez słońce pędzi sobie po orbicie. Macie czasem ochotę paść na kolana przed kosmosem? To był właśnie taki moment.

Pisać jednak będę o UMie, czyli konstelacji Ursa Maior, zwanej również Wielką Niedźwiedzicą. To ją postanowiłam podglądać tej nocy. Widoczność nie była zachwycająca ? Droga Mleczna ledwo dostrzegalna. Zaczęłam od gwiazd podwójnych. Najpierw Alula Borealis, czyli pazurek tylnej łapki niedźwiedzicy (przynajmniej według niektórych interpretacji). Jako układ wielokrotny odkryta przez Herschela w 1790 roku. Po raz kolejny przekonałam się, że w XVIII wieku sprzęt był lepszy ? przynajmniej ten Herschela, gdyż gwiazdy nie rozdzieliłam. Był to po prostu punkcik nie mający żadnych znamion kreseczki nawet. Kieruję się na Mizara, znajdującego się w ogonku misi. Mizara trudno jest nie rozdzielić na dwa elementy, przy czym źródła mówią o układzie czterokrotnym. Niższy element układu (dwukrotnego, który udało mi się dostrzec) jest zdecydowanie większy.

W UMie oprócz asteryzmu, jakim niewątpliwie jest ona sama, oraz innego, będącego przedmiotem dowcipu z brodą zaczynającego się od: ?leży dwóch pijaków w rowie?, a kończącego się słowem ?radiowóz?, mamy również Złamany Pierścionek Zaręczynowy (obiekt jakże adekwatny do wieczoru). Znalazłam coś, co przypominało niepełny okrąg, taki niedomknięty. Po raz kolejny doceniłam wyobraźnię niektórych obserwatorów nieba.

Zanim przejdę do momentu, na który wszyscy czekają, czyli do galaktyk oraz mgławicy, muszę zameldować, że skierowałam teleskop również na tajemniczy M40, w moim atlasie określony jako inny obiekt. Inny obiekt znajduje się przy Megrezie, czyli pupie naszej misi. Ja osobiście nazwałabym go gorszym dniem Messiera. Ale wybaczmy mu, w końcu chłopak fajny katalog zrobił.

Kolejny punkt programu: M51, pod ogonkiem niedźwiedzicy. To jest chyba moja ulubiona galaktyka, ze względu na swój fantastyczny kształt oraz fakt, że zawsze mi się ją udaje znaleźć (no tak, Andromedę też, ale Wir widoczna jest niejako ?z góry? i w związku z tym pięknie widać jej spiralne ramiona). Następnie przesuwam się troszkę na północ, nad ogonek, w kierunku M101. Tę galaktykę też lubię, chociaż jeszcze jej nie widziałam J Lubię ją, bo odkąd pamiętam, próbuję ją odnaleźć podczas każdej sesji obserwacyjnej. Jest to o tyle absurdalne, że znajduje się ona w oczywistym miejscu i wydaje się, że bez problemu można do niej dotrzeć star-hoppingiem. A ja nie daję rady. Przynajmniej na razie.

M108 i M 109 (przy brzuszku misi) odnalazłam bez problemu. Bardzo delikatne, właściwie na granicy dostrzegalności. Pod brzuszkiem znajduje się również mgławica Sowa, czyli M97. Obiekt jaśniejszy od dwóch wcześniejszych galaktyk, okrągły (jak przystało na mgławicę planetarną) i bardzo wdzięczny. Następnie skierowałam się nad szyjkę misi, w poszukiwaniu galaktyki Boodego (M81) oraz galaktyki Cygaro (M82). Znalazłam tylko tę pierwszą (sądząc po zaokrąglonym kształcie), chociaż w okolicy tej dwójki jest jeszcze kilka galaktyk i niewykluczone, że dotarłam na przykład do NGC 3077 lub NGC 2976. Powracając jednak do rozmyślań o sprzęcie Herschela możliwe jest, że tych galaktyk moja Synta w ogóle nie dostrzega. Przynajmniej w kiepskich warunkach.

Do UMy planuję powrócić przy lepszej widoczności. Koniecznie na odludziu, słuchając wycia psów i pohukiwania sów.

Wigilia 2014, godzina 21.

Po dwóch miesiącach oczekiwania rozkładam Syntę. Jest sporo chmur, ale wydają się niskie. Do tego bardzo silny wiatr, który smaga nimi niemiłosiernie, co sprawia, że prześwity pomiędzy nimi przychodzą tak szybko, jak odchodzą. Widoczność w prześwitach wydaje się jednak naprawdę niezła.

Zaczynam od M42. Tu stwierdzam, że widoczność (pomiędzy chmurami) jest na chwilę obecną dobra. Okaże się jednak, że to jeden z niewielu obiektów, które dziś ustrzelę. Przechodzę do obiektów troszkę ambitniejszych.

Droga do Eskimosa wydaje się prosta, skierowałam moją armatę na gwiazdę Wasat (? Gem) i przesunęłam ją w kierunku południowo-wschodnim. Nagle coś pojawiło się w okularze? patrzę? zerkam? przecież to jakaś gromada. Sprawdzam mapę ? NGC 2420. Na chwilę zrobiło mi się miło, bo poczułam się trochę jakbym ją ?odkryła?. Ale tylko na chwilę, bo mimo wielu prób (z przydługimi przerwami na przepływające chmury) za każdym razem docierałam do gromady, a Eskimosa ani widu, ani już tym bardziej słychu. Cierpliwość mi się na razie do niego wyczerpała.

Przeskoczyłam więc do Jednorożca. Do Rozety droga łatwa: dostrzegam przepiękną gromadę. A gdzie mgławica? Może coś pomyliłam; troszkę bardziej na wschód jest gromada NGC 2301, ale chyba niemożliwe, żebym zawędrowała aż tak daleko. Czy może widoczność już się pogorszyła i mgławica mnie swoim światłem nie zaszczyciła? Tradycyjnie - nie wiem.

Po tych niepowodzeniach musiałam poszukać "czegoś miłego". Skierowałam się na Jowisza i po licznych nad nim zachwytach przesuwam się troszkę na wschód, do Algieby (? Leo). Piękna gwiazda podwójna, którą udało mi się rozdzielić w 10mm. Oba elementy żółtawe, jeden zdecydowanie większy. W tym momencie wydarzyło się coś, co miało miejsce  już wielokrotnie tego wieczoru: widok w okularze zasłoniły mi szybko nadchodzące chmury. Tym razem było to jednak coś niesamowitego: dwa składniki Algieby przez moment rozdzieliły się jeszcze wyraźniej, gdyż ich światło zostało delikatnie przytłumione przez chmurę! To wydarzenie miało mi kilka godzin później nie pozwalać zasnąć, ale na razie spróbowałam rozdzielić Procjona, a potem Syriusza. Niestety bezskutecznie.

Chmury zdominowały nieboskłon. Ten wieczór się skończył. Zasypiam i myślę: a gdyby tak użyć jakiegoś filtra do rozdzielania gwiazd podwójnych?! Mam OIII i księżycowy. Czy właśnie wynalazłam (odkryłam??) nową metodę obserwacji gwiazd podwójnych: ?na filtr?? Tudzież "na chmurę"?

28.12.2014, godzina 17.

Wieczór zapowiadał się dobrze, ale widoczność okazała się fatalna. Księżyc tydzień przed pełnią, do tego mgła i wilgoć. Ale muszę przecież w końcu wypróbować moją nową metodę. Bo o mgławicach czy galaktykach (o Lovejoy nie wspominając) mogę dziś zapomnieć.

Zaczęłam od Castora, bo jest jasny, choć na liście go nie ma. W 10 mm to delikatna linia, a z filtrem księżycowym rozdzieliłam!! Działa!! Kieruję się więc na gwiazdy podwójne z listy Ignisa: Rigel ? linia, nie punkt, ale rozdzielić się nie udało. ? Cas i ? Cas ? tu niestety nie zadziałała nawet moja metoda, i już wiem, że można ją stosować tylko do najjaśniejszych gwiazd.

Widoczność coraz gorsza. Mimo to wędruję do Woźnicy: Starfish (M38) bardzo delikatna, ale wyraźnie widać, że to gromada (teraz takie rzeczy mnie nawet cieszą!). Mam szron na włosach? Idę się napić czegoś ciepłego. Wracam, kieruję Syntę na Procjona ? coś jest nie tak. Przyglądam się okularowi ? zaszroniona optyka. Suszę. Suszę. Procjona dziś też nie rozdzieliłam. Suszę.

Aldebaran ? pomarańczowy niczym Betelgeza, co by się akurat zgadzało, bo oba to czerwone olbrzymy. Chmury, szron, chmury szron chmuryszron...

Moje świąteczne obserwacje nie były może obfite w powalające na kolana widoki, ale trzeba brać co widać. Po tylu miesiącach przerwy cieszy mnie już nawet to, że widzę jakąś konstelację w całości, nie przysłoniętą przez chmury. Na marginesie dodam, że w wieczór wigilijny nie mogłam nie spojrzeć na Choinkę (NGC 2264) i jestem kurczę blade pewna, że widziałam ją zerkaniem gołym okiem. 

(Obiekty pogrubione to te z listy Ignisa, ale jak czytelnik może zauważyć, nie odnalazłam ich wszystkich. Pozostałych uczestników zachęcam do relacji choćby tych nieudanych prób - one też nas czegoś uczą.)