Alamanach Astronomiczny na rok 2013

[TomekS]

Informuję, że na stronie Regulusa: http://regulus.astrohobby.pl/ można pobrać (w całości lub w częściach) "Almanach Astronomiczny na rok 2013" mojego autorstwa. Proszę również o opinie - czy ta pozycja jest przydatna/potrzebna? Spotkałem się z opiniami, że jest on anachroniczny w dobie Internetu i dostępu do wielu programów astronomicznych.

[Piotr Brych]

Almanach to rzecz dobra i powinny być takie rzeczy dostępne dla osób zainteresowanych. Jest tylko jedno ale - jeżeli publikuje się takie opracowania to należy zadbać aby były one poprawne a tymczasem w Pańskim Almanachu na rok 2012 wykryłem liczne błędy a badałem tylko kwestię księżyców galileuszowych. Jeżeli podobna ilość błędów jest w innych działach, to należy przemyśleć czy warto pracę z takimi niedociągnięciami upubliczniać.

[TomekS]

Dziękuję bardzo za zwrócenie uwagi na "liczne błędy" - na takie uwagi właśnie liczę, gdyż dają mi one możliwość poprawiania błędów. Proszę jednak o wskazanie konkretnego przykładu - wyrywkowe sprawdzenie zarówno diagramów, jak i momentów zjawisk w układzie księżyców Jowisza (Saturna zresztą też) nie wykazały żadnych znaczących błędów (maksymalny błąd dla Callisto wyniósł ok. 1 min). Możliwe, że czegoś nie zauważam - proszę o konkrety.

[Piotr Brych]

Wychodzę z założenia, że jeżeli w jakimś opracowaniu podaje się moment zjawiska bez podania wielkości błędu to błąd jest nie większy niż najmniejsza jednostka użyta w podanym wyniku. Na przykładzie wygląda to tak:

Jeśli jest napisane:

0:58 Io zaczyna rzucać cień na tarczę Jowisza

To znaczy, że zjawisko to zacznie się na pewno pomiędzy 0:57:30 a 0:58:30, ewentualnie pomiędzy 0:58:00 a 0:58:59 (kwestia sposobu zaokrąglania) a nie np. o 0:52:00 bo wtedy trzeba by podać:

0:58 (+-6 min) Io zaczyna rzucać cień na tarczę Jowisza

Weźmy przykład z Almanachu 2012 dotyczący 21 listopada. Wybrałem ten moment bo wówczas Ganimedes rzucał cień na Jowisza a właśnie w przypadku rzucania cienia przez księżyce na Jowisza błędy w Almanachu są wyraźne i oczywiste - tym bardziej im dalszy księżyc Jowisza bierze w nich udział.

Almanach pisze o tym następująco:

18 46 III.Ci.-P

19 58 III.Ks.-P

20 35 III.Ci.-K

21 46 III.Ks.-K

Łatwo policzyć, że wg Almanachu przejście Ganimedesa i jego cienia na tle tarczy Jowisza trwało odpowiednio 1h48m i 1h49m.

Różnica 1 minuty bierze się pewnie z zaokrągleń sekund i w zamyśle autora czas trwania przejścia księżyca i cienia jest identyczny. Tymczasem krótka analiza geometrycza zjawiska (o ile ktoś się natrudzi i ją wykona) wskazuje, że w przypadku gdy tarcza księżyca przechodzi na tle tarczy Jowisza w pobliżu jego biegunów (jak w tym przypadku) to czasy przejścia cienia i tarczy powinny być istotnie różne a w części przypadków może nastąpić zjawisko takie, że księżyc przechodzi na tle Jowisza a jego cień już nie - albo odwrotnie.

A teraz do Almanachu dopisuję momenty wyliczone przeze mnie i przekształcone do UT (ja zadaję sobie zazwyczaj trud wyliczania zjawisk w skali czasu używanego na co dzień czyli CSE i CWE):

18 46 III.Ci.-P - 18:38  (różnica 8 minut)

19 58 III.Ks.-P - 19:57 (różnica 1 minuty - być może kwestia sposobu zaokrąglenia)

20 35 III.Ci.-K - 20:42 (różnica 7 minut)

21 46 III.Ks.-K -21:46 (zgodne)

Jak widać, momenty przejścia tarczy są zgodne czyli zapewne poprawne w obu przypadkach (moim i TomkaS).

Natomiast cień u TomkaS spóźnia się 7-8 minut a zgodność czasu trwania przejścia cienia i księżyca u TomkaS sugeruje, że odpuścił sobie ten temat i przyjął z góry, że to jest to samo - czym walnął sporego babola w swoim Almanachu.

Nie wiem jak w pozostałych częściach Almanachu, ale ten błąd sugeruje, że jego autor lekko podszedł do tematu a to uprawdopodobnia tezę, że równie lekko potraktował inne zjawiska co podważa wiarygodność całej pracy.

[TomekS]

Nie wiem jak w pozostałych częściach Almanachu, ale ten błąd sugeruje, że jego autor lekko podszedł do tematu a to uprawdopodobnia tezę, że równie lekko potraktował inne zjawiska co podważa wiarygodność całej pracy.

O wiele zbyt daleko posunięte wnioski. W ten sposób można udowodnić bezsens każdego źródła danych (wystarczy wskazać jeden błąd). Tak rozumując, każdemu studentowi po jednej złej odpowiedzi musiałbym dać pałę, bo to by znaczyło, że nie rozumie całego materiału. A  co do uwag - zgadzam się, że cienie liczone były niedokładnie (nie tylko cienie, ale w ich przypadku błąd się niekiedy kumulował), ale w bieżącym Almanachu (na rok 2013) myślę, że już jest dobrze - proponuję sprawdzić.

[Piotr Brych]

Tu nie chodzi o pojedynczą opinię. Bo opinia to "podoba mi się" i "a mi się nie podoba". Mnie almanach się bardzo podoba i w dawnych, dawnych czasach kupowałem go w eleganckiej wersji drukowanej i był dla mnie jakby referencją. Pisałem własne programy i porównywałem na zasadzie: zgadza się - więc mój program działa dobrze, nie zgadza się - musi być błąd w MOIM programie. Z czasem opanowałem algorytmy astronomiczne na tyle, że nabierałem przekonania, że nie wszystko co w internecie i co wydrukowane to święta prawda.

Podsumowując:

- Almanach to świetny pomysł a dowodem na to jest fakt, że w Astronomii Amatorskiej z każdym numerem jest coraz więcej tabel i grafik kalendarza astronomicznego w moim wykonaniu.

- Publikując coś, powinniśmy sprawdzić trzy razy czy nie ma tam błędów, a jeśli są to dajemy erratę (AA też nie jest nieomylne, co miesiąc na stronach www jest errata magazynu drukowanego) - z szacunku do czytelnika.