Przedsylwestrowa sesja z H 400

[cxb]

Końcówka grudnia była bardzo emocjonująca pod względem pogody. Najpierw pojawiło się rozpogodzenie za sprawą orkanu Barbary, jednak wiatr w polu wiał tak mocno, że jedyne co mi się wtedy udało osiągnąć to zapalenie spojówek. Na szczęście wg icm noc z 30 na 31 grudnia zapowiadała się pogodnie.

Planowałem na miejsce dotrzeć o 18 i ostro zabrać się do pracy. Niestety, na miejscówkę niedaleko wsi Daniszyn nieopodal Ostrowa Wielkopolskiego, dotarłem dopiero około 19. Mrozik niewielki, ledwo -2° C  i lekki południowy wiatr, sprawiły, że warunki były wyśmienite. Po wyjściu z auta moim oczom ukazał się widok niesamowicie rozgwieżdżonego nieba, wprost przepiękny. Po szybkim przejrzeniu nieba, zauważyłem,  że Algol, gwiazda zaćmieniowa z gwiazdozbioru Perseusza był znacznie słabszy niż zwykle, oznaczało to tylko jedno, że akurat udało mi się trafić na minimum główne. Nie znałem jego efemerydy na dzisiejszą noc, tak  więc przy okazji postanowiłem go kilka razy, co około 20 minut, ocenić. Już po drugiej ocenie wiedziałem, że wychodzi z minimum,  stając się co raz jaśniejszym. W między czasie pooceniałem inne zmienne gołooczne , m.in. epsilon i beta Pegaza, tą ostatnią opisywałem w poprzednim numerze Proximy, świeciła akurat z jasnością około 2.5 mag, a więc była w okolicach swojego minimum blasku.  Moją uwagę zwróciła też gwiazda mi Cephei, Gwiazda Granat, zmienna typu SRC, charakteryzująca się intensywnie czerwoną barwą, która świeciła w maksimum swojego blasku, z jasnością 3.5 mag, przez co była bez problemu widoczna gołym okiem.

Mapka pokazująca położenie Algola (beta Per) na tle gwiazdozbioru Perseusza. Źródło: CdC.

Następnie wyciągnąłem moją lornetkę Celestrona 15x70,  którymi na szybko zaliczyłem CH Cyg i AG Peg, obie święcące z jasnością sporo poniżej 8 mag. Chi Cyg, po wrześniowym maksimum osłabła już do niemalże 9 mag. Oceniłem również słabnącą już R Tri, która mimo, że jest już miesiąc po maksimum nadal świeci z jasnością powyżej 7 mag. T Cep, po wyjściu z minimum przed paroma miesiącami, weszła w fazę stagnacji i jej jasność utrzymuje się ostatnio na poziomie około 8.4 mag. Omi Cet, królowa wszystkich mir, wyszła już z minumum  i jej jasność jest aktualnie na poziomie 8 mag, a już w lutym będzie świeciła jaśniej niż 4 mag, może nawet i 3, to się okaże.  W każdym bądź razie pięknie wygląda jaśniejąc, w szczególności rzuca się w oczy jej czerwona barwa na ciemnym niebie. Niby wydaję się, że tak dużo tych zmiennych oceniłem, ale całość ich obserwacji, po za Algolem, zajęła mi około 15 minut.

Pierwszym celem mojej Synty 8 cali, była Wenus, która akurat wędrowała nad południowo zachodnim horyzontem. Bez większego problemu w scoposie 30 mm widoczna byłą jej faza, coś około połowy. Nie miałem czasu dla niej by zmienić okular, gdyż wolałem przejść do listy H400. Przy okazji rzuciłem też okiem na wędrującego w Wodniku Marsa.

Swoją wędrówkę po niebie rozpocząłem od Wieloryba, miałem tam jeszcze 3 obiekty do zaliczenia:

NGC 1055 ? galaktyka spiralna z poprzeczką, leżąca w odległości 53 milionów lat świetlnych od Ziemi. Widoczna już w Scoposie 30 mm, jako delikatna mgiełka w pobliżu pary dość jasnych gwiazd. ES 14 mm pokazuje ją jeszcze wyraźniej. Galaktyka odcina się od tła i wydaje się jakby delikatnie jaśniejsza w centrum. Na pierwszym planie można też dojrzeć pojedynczą, słabą  gwiazdę. Galaktyka przyjemna w obserwacji, jednak traci swój urok ze względu na bliskość M 77, która aż razi po oczach w porównaniu do NGC 1055.

Wspomnę tylko tutaj przy okazji, że tą galaktykę obserwowaliśmy już raz z kolegą g.b. w listopadzie tego roku, przy temperaturze +10°C. Wiatr wiał wtedy tak mocno, że wprawiał moją Synte w takie drżenie, że nie szło upatrzeć.

NGC 936 ? galaktyka soczewkowata z poprzeczką, leżąca w odległości 50 milionów lat świetlnych od nas. Odnalazłem ją na południowy zachód od poprzedniczki, niedaleko Omi Cet, którą przy okazji ponownie podziwiałem. W Scoposie 30 mm widoczna od razu jako mała, owalna dość jasna plamka. ES 14 mm pokazuje wyraźnie widoczne centrum, otoczone słabszym halo.

NGC 1052 ? galaktyka eliptyczna, leżąca w odległości 63 milionów lat świetlnych od nas, w pobliżu granicy z gwiazdozbiorem Erydana.  Wędrówkę do niej rozpocząłem od gwiazdy Eta Eri, w sumie to z nią miałem problem, bo nie potrafiłem jej zidentyfikować. Na wydrukowanej mapce z programu CdC miałem ją zaznaczoną, ale już z pamięci nie wiedziałem która to jest gwiazda.  Na szczęście pod ręką miałem Wielki Atlas Nieba. Po odnalezieniu Eta Eri, znalezienie galaktyki było już sprawą łatwą.

W Scoposie 30 mm widoczna od razu. Jasna, skoncentrowana mgiełka. W polu widzenia była także NGC 1042, większa, ale słabsza, nie należy ona jednak do listy H 400, dlatego nie poświęciłem jej większej uwagi. ES 14 mm pokazał wyraźniejszy obraz NGC 1052, rozległe i jasne jądro i niewielkie słabe halo. Sąsiadka w ES14 ledwo odcinała się od tła.

 Mapka pokazująca położenie Miry Ceti (omi Cet) wraz z NGC 936 i NGC 1055. Źródło:CdC.

 

Na tej galaktyce zakończyłem wszystkie obiekty jakie miałem do zaliczenia z gwiazdozbioru Wieloryba, teraz przyszłą kolej na niebiańską rzekę, Erydan.

NGC 1084 ? galaktyka spiralna, leżąca w odległości 65 milionów lat świetlnych od nas. Widoczna na niebie w pobliżu poprzedniczki. W Scoposie 30 mm widoczna od razu, momentami wydaje się lekko podłużna. W ES 14 mm bardzo dobrze wygląda, dość jednolita. Wątpliwości mam tylko odnośnie jej kształtu, raz wydawała się owalna, raz delikatnie podłużna.

NGC 1535 ? mgławica planetarna, leżąca w odległości ponad 5000 lat świetlnych od nas.  W Scopsie 30 mm widoczna od razu, jako niezbyt jasna rozogniskowana gwiazda. Dużo lepiej wygląda w ES 14 mm, jako dość jasna, jednolita niebieska tarcza. Bardzo dobrze też prezentuje się w ES 8.8 mm, wydaje się nawet delikatnie jaśniejsza w centrum.

NGC 1407 ? galaktyka eliptyczna, leżąca w odległości 75 milionów lat świetlnych od nas. Sporo problemu sprawiło mi odnalezienie gwiazdy tau 5 Eri, od której zaczynałem podróż do tej galaktyki. W Scoposie 30 mm widoczna jako niezbyt jasna mgiełka. W ES 14 mm znacznie wyraźniej widoczna. Duże halo i delikatni jaśniejsze centrum. Obok w tle widać inną galaktykę, NGC 1400

 

 

Na tym zakończyłem obiekty  z Erydana. Przy okazji Algol definitywnie zakończył swoje minimum główne i wrócił do  normalnej jasności. Miałem jeszcze trochę czasu do planowanej przerwy (którą planowałem na 21), więc skierowałem swoją Syntę na gwiazdozbiór Woźnicy.

NGC 1664 -  gromada otwarta, położona w odległości 3900 lat świetlnych od nas. Odnajdziemy ją na zachód od gwiazdy zaćmieniowej epsilon Aur. W Scoposie 30 mm widoczna od razu. Wyróżnia się z tła. Grupa kilkunastu niebieskich gwiazd, a na obrzeżach widać kilka jaśniejszych. Wyraźnie widoczna także w ES 14, gwiazdy grupują się w dwa trójkątne układy, lekko przypominające zawieszone dwa świąteczne dzwonki. Taki temat przy okazji świąt Bożego Narodzenia.

NGC 1857 ? kolejna gromada otwarta, położona w odległości 5000 lat świetlnych od nas. W Scopsie 30 mm nie wyróżnia się z tła. Widoczna tylko jasna centralna gwiazda, wraz z kilkoma słabszymi w pobliżu. Dopiero wyraźniej ją widać w ES 14 mm, można wtedy zauważyć kilka, kilkanaście słabych gwiazd w pobliżu jasnej centralnej.

NGC 1907 ? gromada otwarta leżąca w odległości 4500 lat świetlnych od Ziemi. W Scoposie 30 mm widoczna od razu, chociaż niknie w porównaniu do M 38. Kilkanaście nie zbyt jasnych, dość ciasno ułożonych gwiazd. Na pierwszym planie dwie jasne gwiazdy, przypominające ślepia jakiegoś stwora. W ES 14 mm możemy dostrzec kilka jaśniejszych gwiazd gromady, otoczonych słabszymi. Nie zbyt widowiskowa gromada.

NGC 1931 ? gromada otwarta połączona z mgławicą emisyjną, leżąca w odległości 10.1 tys. lat świetlnych od nas. Znajduje się na niebie w pobliżu poprzedniczki. W Scoposie 30 mm widoczna jako wyraźna, owalna mgiełka wraz z lekko rozmytą gwiazdą. Najlepiej widoczna w ES 8.8.

Dwa pozostałe obiekty z listy H400 z Woźnicy były zbyt wysoko, by męczyć się z nimi Dobsonem. O 21 przerwa na ogrzanie się w samochodzie i herbatę z guarną. Warto tu jeszcze zauważyć, że wcześniej wyjątkowo dobrze wyglądał wschód Syriusza, tak jakby Wielki Pies puszczał do mnie oko

Po 21 niebo się już bardzo zmieniło, wzszedł Wielki Pies, a na wschodzie już pojawił się zwiastun wiosny, Lew. Rozgrzałem się trochę i rozpocząłem kolejny etap obserwacji. Pojawił się jednak nowy problem, zaparowało lustro wtórne i praktycznie każda gwiazda otoczona była mgławicą. Już myślałem, że będę musiał się pakować i wracać, ale przypomniał mi się pewien sposób na ten problem. Chwyciłem lusterko wtórne od spodu i delikatnie ogrzewałem je swoją dłonią, przez około 10 minut. Na szczęście pomogło i obraz ponownie był ostry jak żyleta.

Opis wszystkich obiektów, które obserwowałem tej nocy zajął by mi jeszcze parę stron, dlatego je tylko wymienię.

Gwiazdozbiór Bliźniąt:

- NGC 2129

-NGC 2304

-NGC 2355

-NGC 2395

-NGC 2266

-NGC 2420

-NGC 2371 i 2372 ? bardzo dobrze prezentująca się mgławica podwójna

Zając: NGC 1964

Orion: NGC 1178

Jednorożec:

-NGC 2244

-NGC 2251

-NGC 2264

-NGC 2215

-NGC 2185

-NGC 2232

-NGC 2286

-NGC 2311

-NGC 2324

-NGC 2301

-NGC 2353

-NGC 2343

-NGC 2335

-NGC 2506

Wielki Pies: NGC 2362

Na sam koniec została mi Rufa, niestety zrobiła się już 1 godzina, tak że byłem już dość zmęczony, dlatego postanowiłem zaobserwować tylko jeden obiekt, o którym kiedyś czytałem na forum. Mgławice planetarną położoną na tle gromady otwartej M 46: NGC 2438 ? pięknie wygląda, zarówno w ES 14 mm jak i ES 8.8 mm.

 Mapka pokazjąca położenie R Leo względem Regulusa (alfa Leo). Źródło CdC.

Na zakończenie zaobserwowałem parę mir, które już były wystarczająco wysoko. R Leo, łatwa w lokalizacji, ale bardzo słaba, słabsza od 10.5 mag. R CVn i R Boo, obie już słabną po swoich maksimach, ale nadal są wystarczająco jasne by móc je ocenić przez lornetkę 15x70. Na koniec S UMa, będąca w maksimum i świecąca z jasnością około 8 mag. Niestety nie udało mi się dzisiejszej nocy ocenić R CrB, była zbyt nisko, a po powrocie do Ostrowa zaparowała mi lornetka, tak więc odpuściłem sobie temat.

Na tym zakończyłem tą wyjątkowo udaną sesję obserwacyjną o numerze 802. Zaliczyłem wszystkie obiekty z z listy H400 z gwiazdozbiorów: Erydana, Bliźniąt i Jednorożca. Mój bilans H400 na dzień dzisiejszy to: 180/400. W sumie gdybym wiedział, że tylko 20 brakuje mi do 200, to kto wie, czy jeszcze nie pokusiłbym się na przedłużenie obserwacji.

Mapka pokazująca położenie S UMa względem delta UMa. Źródło: CdC.

[lukost]

 Świetna relacja, szkoda, że nie zdążyła załapać się do konkursu...

[cxb]

Dnia 1.01.2017 at 15:28, lukost napisał:

 Świetna relacja, szkoda, że nie zdążyła załapać się do konkursu...

Dzięki wielkie może następnym razem uda się załapać. Myślę przy lutowym nowiu w plener się wybrać, zobaczymy co z tego wyniknie