Spoza miasta widać lepiej

[piotr.grudniewski]

Wczorajszy wieczór to była dla mnie chyba ostatnia okazja we wrześniu na oglądanie ciemnego, nieoświetlonego księżycowym światłem nieba. Zachód Księżyca 20:34, a kolejne dni w prognozie przedstawiają się na szaro. Następny pogodny zapowiadany dzień to poniedziałek, kiedy to Księżyc będzie w pierwszej kwadrze. Pełnia przypada na 28. września, więc kolejne dni z dogodnymi warunkami zapowiadają się na październik.

Wczorajszy seeing był nieco gorszy od poprzedniego. Gwiazdy dostrzegalne gołym okiem w okolicach zenitu miały jasność ok. 5,7^mag, teleskopem sięgałem gwiazd 12,5^mag. Nie przeszkodziło mi to jednak w oglądaniu kolejnych zaplanowanych na ten wieczór obiektów.

Na początek dobrze wszystkim znana Mgławica Hantle (M27) w Lisku. Użyłem na niej od razu powiększenia 200x z filtrem Baader UHC-S. Po dłuższym wpatrywaniu się oprócz charakterystycznego kształtu dało się dostrzec również słabsze fragmenty mgławicy, wystające jakby z zagłębień hantli. Niezapomniany widok.

 

Na zachód od mgławicy w odległości 2° znajduje się gromada otwarta NGC6830. Jest to gromada o jasności 7,9^mag i średnicy 12? położona 5300 lat świetlnych od Ziemi. W powiększeniu 40x od razu rzuca się w oczy skupisko kilkunastu słabych gwiazd. W powiększeniu 80x gromada swoim kształtem zaczęła przypominać mi dużą, zniekształconą literę ?X?. Używając stukrotnego powiększeniu ilość gwiazd w gromadzie, którą udało mi się naliczyć to około 16-18, a zerkaniem nawet zbliżyłem się do 21. Dzięki tym ?dodatkowym? gwiazdom gromada przestała przypominać mi literę X.

 

Kolejne niecałe 2° na zachód znajduje się również gromada otwarta, oznaczona symbolem NGC6823, gromada jest powiązana fizycznie z mgławicą o numerze NGC6820. Obiekt oddalony jest od Ziemi o 10400 lat świetlnych, posiada jasność 7,1^mag i średnicę kątowa 12?. Obydwa obiekty zostały opisane w lipcowym numerze Astronomii. W powiększeniu 40x gromada wyraźnie widoczna, natomiast sama mgławica wydaje się, że tam jest. Zerkaniem już ją widać. Dodając do tego filtr UHC mamy stuprocentową pewność, że mgławica tam jest. W powiększeniu 100x gromada jeszcze lepiej widoczna ? można doliczyć się kilkanaście gwiazd, natomiast nie mamy wątpliwości co do tego, że mgławicę też widać. Przy tym powiększeniu wydawało mi się, że mgławica ma dwa jaśniejsze obszary rozłożone na kierunku N-S. Dokładając do 10-cio milimetrowego okularu filtr UHC uzyskałem nieznaczną poprawę widoczności samej mgławicy.

Niestety na niebo zaczęły nachodzić wysokie delikatne chmurki, które zaczynały pogarszać seeing, w zenicie dostrzegałem gwiazdy o jasności 5^mag. Z mojego ambitnego planu pozostało mi zrezygnować i wybrać obiekt, który bardzo mnie zaciekawił. Są to mianowicie gromada otwarta NGC6939 oraz galaktyka spiralna NGC6946. Gromada otwarta położona jest w całości w gwiazdozbiorze Cefeusza, natomiast galaktyka na graniczy Cefeusza i Łabędzia. Obiekty dzieli na niebie odległość 40?, w niedużym powiększeniu są więc widoczne w jednym polu widzenia. Gromada otwarta ma jasność 7,9 i jest położona 5900 lat świetlnych od Ziemi. Rozmiary gromady na niebie to 8?. Galaktyka odległa i 22mln lat świetlnych ma jasność 8,8^mag, średnicę 12?, a jasność powierzchniową 13,8^mag. Odszukanie tych obiektów jest niezwykle proste. Wystarczy, że nasza wędrówkę rozpoczniemy od dwóch gwiazd widocznych gołym okiem ?Cep oraz ?Cep. Mniej więcej 2,5? od tych gwiazd w kierunku południowym odnajdziemy oba obiekty. Położone one są na końcu charakterystycznego ?sznurka? rozciągającego się na południe, a składającego się z 6 gwiazd o jasności około 7^mag.

 

W okularze dającym powiększenie 40x oba obiekty doskonale widoczne. I tutaj muszę pochwalić okular Baader Hyperion 5mm, który po wykręceniu przedniej soczewki uzyskuje ogniskową 22,5mm, co daje w moim teleskopie powiększenie 42x. W okularze Baadera widać zdecydowanie jaśniej i wyraźniej wspomniane obiekty, niż w standardowym 25mm okularze dostarczanym wraz z teleskopem. O ile w galaktyce przy tym powiększeniu nie da się dostrzec żadnych szczegółów, o tyle gromada to mgiełka z wyraźnie widocznymi punkcikowymi jaśniejszymi gwiazdami. W powiększeniu 80x w gromadzie doliczyłem się wyraźnie 10-12 gwiazd ( o jasności około 10,5^mag ? 11,5^mag) otoczonych jeszcze słabszymi, które stawały się widoczne zaledwie zerkaniem. W stukrotnym powiększeniu gromada jeszcze lepiej widoczna i rozdzielona. Można doliczyć się około 18-20 gwiazd. Uzbrajając teleskop w okular 5mm (powiększenie 200x) w gromadzie policzyć można około 30 gwiazd. Jej kształt wyraźnie kojarzy mi się z trójkątem prostokątnym równoramiennym, z kątem prostym skierowanym w kierunku zachodnim. Niestety poprzez niewielka jasność powierzchniową galaktyki, źle ona znosi duże powiększenia. Najlepiej prezentowała mi się w powiększeniu 40x.

 

Pełna relacja ze grafikami.

[Janko]

Oj, lepiej widać spoza miasta, lepiej. ;)

Z wymienionych obiektów tylko Hantle są dla mnie dostępne z miejskiego balkonu

[piotr.grudniewski]

Oj, lepiej widać spoza miasta, lepiej. ;)

Z wymienionych obiektów tylko Hantle są dla mnie dostępne z miejskiego balkonu

Znam ten ból, chociaż oprócz Hantli z balkonu nic nie próbowałem odnaleźć, nawet nie będę tego robił, żeby sobie ciśnienia nie podnosić :)

[Janko]

Znam ten ból, chociaż oprócz Hantli z balkonu nic nie próbowałem odnaleźć, nawet nie będę tego robił, żeby sobie ciśnienia nie podnosić :)

Jaśniejsze gromady otwarte czasem widać. Teraz mam wieczorami piękną IC 4665 w Wężowniku. Warto mieć w pamięci, co aktualnie jest dostępne z balkonu, to w razie przejaśnienia raz-dwa się odnajdzie.

[piotr.grudniewski]

Małe sprostowanie:)

 

oprócz Hantli z balkonu nic nie próbowałem odnaleźć

Oczywiście z wymienionych wyżej obiektów. Z balkonu sporo ich widać, właśnie chociażby IC4665. M56, M57, wiosenne kulki też są w zasięgu ;-)

Ale jak już człowiek ma "głód" ciemnego nieba - to jechać dalej trzeba :)

[Janko]

Oprócz błękitnego nieba

nic mi dzisiaj nie potrzeba