"Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga", czyli 6 godzin z Deep Space

[Gość Paweł Trybus]

Pierwszy weekend września upłynął pod znakiem pięknej pogody. Pogodnych, ciemnych i jeszcze stosunkowo ciepłych nocy nie warto marnować! Zaliczyłem dwie bardzo udane sesje obserwacyjne z mojej miejscówki w Goździe.

Pierwszej nocy (3/4 września) warunki były bardzo przyzwoite, zasięg około 6.3-6.4 mag, seeing dobry III/V. Druga nocka była nieco gorsza, coś wisiało w powietrzu i zasięg był rzędu 6.1-6.2 mag, seeing II/V.

Sesja 375. 03.09.2011 1950-2350 UT 

Po spojrzeniu na kometę Garradd w pobliżu "Wieszaka" rozpocząłem łowy w gwiazdozbiorze Andromedy. To pierwsze podejście z kilku, które zaplanowałem. W NSOG można znaleźć opis dwudziestu-kilku obiektów mgławicowych w tej konstelacji, w większości galaktyk.

NGC 7662 (mgł. planetarna "Błękitna Śnieżka", 8.3 mag; rozmiar 30")

Ładne niebieskawe kółeczko przy 100x i 150x. Przy 300x po dłuższym wpatrzeniu widać pociemnienie w środku oraz - momentami - gwiazdkę centralną 13.2m znajdującą się nieco na prawo (E) od środka.

NGC 7686 (gr. otwarta 5.6m)

Kilkadziesiąt słabych gwiazdek rozsianych wokół pięknej pomarańczowej gwiazdy 6.3 mag. Najładniejszy widok przy 150x.

NGC 7640 (gal. 10.9 mag, SB 14.0 mag)

Bardzo wydłużona z pojaśnieniem w centrum, wyraźna przy 100x, lepiej przy 150x, wewnątrz trójkąta z gwiazd 10 mag

NGC 214  (gal. 12.4 mag, SB. 13.2 mag)

Mała, jajowata z pojaśnieniem w centrum. Najładniejsza przy 150x.

NGC 80 (gal. 12.5 mag, SB 13.6 mag)

NGC 83 (gal. 13.0 mag, SB 13.9 mag)

NGC 93 (gal. 13.6 mag, SB 13.3 mag), prawdopodobnie mylnie oznaczona w NSOG jako NGC 91

Ładne trio galaktyczek widoczne przy 150x. Pierwsza - najjaśniejsza, druga - najmniejsza, trzecia - najsłabsza, wydłużona.

NGC 160 (gal. 12.4 mag, SB 14.0 mag)

NGC 169 (gal. 12.4 mag, SB 12.7 mag)

Bardzo ładna parka, w pobliżu dwóch jasnych gwiazd 7.4 mag i 6.5 mag. 100x, 150x i - lepiej - 214x. U obydwóch da się dostrzec wyraźne jasne jądro i owalny kształt. Nie dostrzegłem IC 1559, sąsiadki NGC 169.

NGC 183 (gal. 12.5 mag, SB 13.8 mag)

Bardzo słaba, o niskiej jasności powierzchniowej, dość duża. Wyłapana zerkaniem przy 150x i 214x, ale obserwacja niepewna. Bardzo przeszkadza blask pobliskiej gwiazdy 4.4 mag.

NGC 233 (gal. 12.5 mag, SB 13.5 mag)

Słaba, zerkaniem przy 150x, na wprost przy 214x. Okrągła.

NGC 252 plus 65 Psc (gal. 12.5 mag, SB 12.9 mag plus gwiazda podwójna 6.3+6.3 mag; 4.4")

Ładna, dość jasna, okrągła galaktyczka z wyraźnym pojaśnieniem w centrum. W pobliżu śliczna parka żółtych gwiazdek o jednakowej jasności. 150x i 214x

NGC 404 (gal. 10.2 mag, SB 12.8 mag)

"Duch Mirach", łatwy obiekt, najładniejszy przy 100x.

NGC 752 (gr. otwarta 5.7 mag)

Bardzo duża, najładniejsza w... szukaczu :-) Przy 100x trzeba oglądać po kawałku, a chwilowo nie posiadałem okularu dłuższego niż 15mm

NGC 679 (gal. 11.9 mag, SB 13.4 mag)

100x i 150x, okrągła z pojaśnieniem w centrum

NGC 687 (gal. 12.3 mag, SB 12.9 mag)

Bardzo podobna do poprzedniczki, 100x

Abell 262

Pierwsze podejście do tej gromady galaktyk w Andromedzie. Ponieważ miałem przy sobie tylko NSOG z niezbyt dokładną mapką, udało mi się dostrzec 4 główne składniki:

NGC 703 (gal. 13.3 mag, SB 13.3 mag)

NGC 704 (gal. 13.0 mag, SB 11.3 mag)

NGC 705 (gal. 13.8 mag, SB 12.5 mag)

NGC 708 (gal. 12.8 mag, SB 15.0 mag)

Wszystkie galaktyczki ciasno zgrupowane, najlepszy widok przy 214x. Udało się dostrzec wydłużony kształt najsłabszej NGC 705, pozostałe to owalne placki bez wyraźnego pojaśnienia w centrum.

Wróciłem do tej okolicy podczas następnej sesji, z nieco dokładniejszą mapką.

G1/Mayall II Pierwsze podejście do tej gromady kulistej w M31 (13.7 mag), niestety nieudane z powodu kiepskiej mapki. Straciłem dość dużo czasu szukając w niewłaściwym miejscu.

Na koniec sesji zerknąłem na Jowisza. Przyzwoity seeing pozwolił dostrzec - przy 214x - aż sześć pasów chmur. Dwa główne plus cztery drobniejsze. Można było się również dopatrzeć "farfocli" w głównych pasach. Trochę denerwowała poświata wokół Jowisza (generowana przez łukowaty pająk mojego teleskopu), ale to nic :-)

cdn.

[Bandros]

Gratuluje, ciekawa recenzja, bardzo mi się podoba. Chyba też się skuszę i kiedyś opiszę na forum bardziej szczegółowo swoje zmagania. Jeszcze raz gratulacje, kawał dobrej roboty.

[Ucio]

Dłubanie w gromadach Abell'a bardzo spodobało mi się na wiosnę, nie mogę się doczekać kolejnego nowiu i tych setek galaktyk czekających na odkrycie w kilku gromadach Pegaza, Trójkąta i Perseusza :D Pewnie pogody starczy na maksymalnie jedną gromadę ale przynajmniej będzie co robić przez najbliższe kilka lat :)

[maropr]

Pawle zazdroszczę udanej sesji i czasu na opisanie swoich wrażeń  ;).  Ja na razie zawalony robotą ale myślę że już niedługo wyjdę na prostą i też napiszę jakieś sprawozdanie ze swoich obserwacji.

[Gość Paweł Trybus]

Sesja 376 04.09.2011 2030-2230 UT

Kolejną sesję rozpocząłem od spojrzenia na supernową SN2011fe w M101. Galaktyka nisko nad horyzontem, bladziutka. Za to supernowa aż bije po oczach, jaśniutka (>10 mag). Widziałem również gwiazdkę powyżej jądra galaktyki, widoczną na zdjęciu Krzysia Kidy:

Kolejny punkt programu - G1/Mayall II. Z odpowiednimi mapkami odnalezienie tej globulki (13.7 mag) w 13" teleskopie jest łatwiutkie. Widziałem ją już przy 100x. Przy powiększeniu 214x widać wyraźnie, że to obiekt rozciągły. Dostrzegłem również dwie sąsiednie gwiazdki, "uszy myszki Miki".

Następnie zerknąłem ponownie na Kwintet Stephana (widoczne 5 składników przy 214x), po czym skupiłem się na

The Deer Lick Group (czyli grupa liżących jeleni :-)) "Cosmic Challenge" podaje tę grupę jako wyzwanie dla teleskopów 6"-10", co - przynajmniej dla dwóch składników grupy - jest moim zdaniem przesadzone.

NGC 7331 (gal. 9.7 mag, SB 13.5 mag) Piękny owal z jasnym jądrem. Świetnie wygląda w szerokim polu przy 150x. Przy 214x udało się dostrzec ciemne pasmo pyłowe.

NGC 7340 (gal. 13.9 mag, SB 13.3 mag). Mała, słaba, trudna nawet przy 214x. Bez pojaśnienia w centrum.

NGC 7337 (gal. 14.6 mag, SB 14.4 mag). Wydawała się trochę jaśniejsza od poprzedniczki, ale chyba dzięki towarzystwu gwiazdki 14 mag, do której jest przytulona. Widziałem ją zerkaniem przy 214x jako obiekt rozciągły, więc zaliczam. Trzeba będzie - dla pewności - spojrzeć jeszcze raz w to miejsce przy 300x.

NGC 7335 (gal. 13.6 mag, SB 13.2 mag). Widoczna na wprost przy 214x. Jajowata, bez pojaśnienia w centrum.

NGC 7336 (gal. 14.6 mag, SB 13.2 mag). Bardzo słaba, malutka, widoczna zerkaniem przy 300x. Pomogło zdjęcie w NSOG, dzięki któremu wiedziałem, w którym miejscu wypatrywać kłaka. Jedna z dwóch najtrudniejszych dziś galaktyk.

Abell 262

Uzbrojony w lepszą mapkę, (której miniatura poniżej) dostrzegłem jeszcze kilka galaktyczek z tej gromadki. To zaledwie namiastka tego, co tam jest. W sieci można znaleźć relacje ludzi, którzy wyłapali w tym Abellu ponad 40 składników.

Poza wyłapanymi podczas poprzedniej nocy NGC 703, 704, 705 i 708 dostrzegłem:

NGC 710 (gal. 13.6 mag, SB 14.0 mag)

Duża, owalna, bez pojaśnienia w centrum, 214x.

NGC 709 (gal. 14.2 mag, SB 13.3 mag)

Malutka, ekstremalnie trudna, widoczna zerkaniem przy 300x, wyłapana tylko dzięki mapce/zdjęciu. Najtrudniejsza - obok NGC 7336 - galaktyka tej nocy.

NGC 714 (gal. 13.2 mag, SB 12.5 mag)

Jasna, wydłużona z wyraźnym pojaśnieniem w centrum. Oczywista przy 214x

NGC 717 (gal. 14.0 mag, SB 12.6 mag)

W pobliżu NGC 714, podobna kształtem ale sporo mniejsza. Wydłużona, obok gwiazdka 13.5 mag

Na tym skończyłem - na razie - wizytę w gromadzie Abell 262. Mam nadzieję jeszcze w tym roku tam wrócić i dołożyć więcej obiektów do listy zaliczonych.

A na deser zostawiłem sobie:

NGC 891 (gal. 10.0 mag, SB 13.7 mag)

Coś pięknego! Dość długo jej szukałem (zmęczenie...) ale warto było. Przy 100x - wydłużone cygaro z lekko zaznaczającym się zgrubieniem w środku, bardzo duża i blada (niska jasność powierzchniowa). Zerkaniem już przy 100x widać chwilami ciemne pasmo pyłowe. Przy 150x - najlepszy widok! Tło nieba pociemniało, wciąż sporo gwiazdek wokoło (Axiomy też mają pole 82 st. :-) ), pasmo pyłowe wyraźniejsze. To chba najlepszy power do tej galaktyki. Przy 214x pasmo pyłowe widać na wprost, ale trochę za ciemny obraz samej galaktyki. A może to tylko moje subiektywne odczucie...? Tak czy inaczej, widok NGC 891 przy 150x był prawdziwym deserem dla moich oczu!

I to by było na tyle. Wkrótce jesienne szarugi i będzie coraz trudniej o dobre warunki do obserwacji. Ale przed nami jeszcze październikowy nów, oby złota polska jesień uraczyła nas dobrą pogodą!

[Ucio]

Taka "refleksja" mi się nasuwa: bądź tu mądry co do jasności galaktyk na przykładzie NGC 7336:

NGC/IC Project: 14.6, Sb 13.2

CdC 2.76: 15, Sb 12.44

Biblia katalogu NGC czyli "Steve Gottlieb's NGC Notes": 15.8, Sb 13.9

Cosmic Challenge: abstrakcyjne 16.8, zapewne jest to jakiś błąd

Revised NGC Catalog, wydanie z roku 2011: 15.3 pasmo blue, Visual 14.5, Sb 13.1

Swoją drogą skłaniałbym się do tego ostatniego jako wiarygodnego źródła gdyż ma: "galaxy magnitudes revised", poza tym zawiera najnowsze dane o: "13226 objects from the original NGC/IC plus 776 additional objects". Świetne źródło informacji i chyba zacznę wszystkie wartości mag podawać z tego źródła. Można całość zassać za darmo jako arkusz Excela.

[ignisdei]

A na deser zostawiłem sobie:

NGC 891 (gal. 10.0 mag, SB 13.7 mag)

Podzielam Twoją opinię. To naprawdę perła! Niedługo opublikuję szkic!

[Gość Paweł Trybus]

Świetne źródło informacji i chyba zacznę wszystkie wartości mag podawać z tego źródła. Można całość zassać za darmo jako arkusz Excela.

Zassałem i będę korzystał, dzięki za sugestię!