NGC 7008, czyli Płód i inne atrakcje :)

[lukost]

Późne poniedziałkowe popołudnie Ciemny Blondyn (zanikający ;) - w zasadzie już Łyssy) spędzał na zajęciach szkoły rodzenia, przyswajając cierpliwie wiedzę o kolkach, kupkach i ulewaniu. Do pewnego momentu nic nie rozpraszało jego uwagi (tym bardziej, że położna prowadząca prelekcję była bezspornie atrakcyjna); niestety, nieopatrznie zerknął za okno. Widok sunących stadami, śnieżnobiałych cumulusów, w zestawieniu z ciemnym błękitem nieba mógł oznaczać tylko jedno ? robi się pogoda. Dyskretne zerknięcie na stronę ICM i sat24 potwierdziło jego przypuszczenia ? to miała być naprawdę dobra noc. Pozostał jeszcze drobiazg w postaci wynegocjowania pozwolenia na wyjazd (tak kochanie, tam jest zasięg; oczywiście, w razie czego do piętnastu minut będę w domu...).

Sesję rozpocząłem około 22, ulokowawszy się na Przełęczy Trybskiej. Towarzyszył mi Taurus 300, lorneta 15x70 oraz niezastąpiony "Interstellarum Deep Sky Atlas".

W pierwszej kolejności na warsztat trafiła gromada otwarta NGC 6811 w Łabędziu. Jest spora (20'), jasna (6,8 mag), łatwa do namierzenia (w pobliżu lśni delta Cygni), zasobna w gwiazdki (można wypatrzeć ich kilkadziesiąt) i mocno nietypowa. Jej wyglad świetnie odzwierciedla potoczna nazwa - "Hole in a cluster"; otóż centrum gromdy wydaje się być puste, a większość gwiazd jest skupiona na jej obrzeżach, tworząc niedomknięty okrąg czy może literę omega. Najlepiej widać to w szerokokątnym okularze przy dość małym powięszeniu. Jako ciekawostkę podam, że w ostatnich latach, dzięki teleskopowi Kepler, odkryto dwie planety pozasłoneczne o masie około 1/4 masy Jowisza, krążące wokół gwiazd będących częścią rzeczonej gromady.

Później przyszedł czas na NGC 6819 - równie jasną i efektowną, choć o połowę mniejszą niż poprzedniczka. Jej nazwa - "Foxhead Cluster" - idealnie oddaje kształt obiektu, nieodparcie kojarzacego się z głową liska z odstającymi, zaostrzonymi uszami. W jej przypadku sprawdzą się nieco większe powiększenia (w okolicy 100x).

Nie zapomniałem oczywiście o parce NGC 6820/6823, czyli gromadzie otwartej powiązanej z mgławicą, zlokalizowanej w konstalacji Liska. Obszar mgławicowy z wykorzystaniem UltraBlocka i długoogniskowego okularu był subtelny, lecz ewidentny; ciemnych "wstawek" niestety nie wypatrzyłem ? pewnie było jeszcze zbyt jasno. Miałem tam wrocić pod koniec sesji, ale zwyczajnie zapomniałem...

Błądząc w tej okolicy, grzechem byłoby nie zahaczyć o M 27. Hantle pokazały szarawo - niebieski czy może zielonkawy zafarb. Kolorek ów najlepiej łapać przy małych powiększeniach i dużej źrenicy wyjściowej.

"Interstellarum Deep Sky Atlas" podpowiedział mi, że pomiędzy Messierem 27 a NGC 6820/23 przyczaiła się gromadka skatalogowana jako NGC 6830. Jest na tyle niewielka i zwarta (6', przy jasności 7,9mag), że najlepiej prezentuje się w teleskopie - choć i większa lorneta pozwala na jej bezproblemowe namierzenie.

Odchodząc nieco na południe, złapałem jeszcze jedną ciekawą gromadę, oznaczoną jako Roslund 3. Nie jest ona specjalnie zasobna w gwiazdki (zdaje się nawet, że podczas klasyfikacji przypisano jej literę p - poor). Angole nazywają ją ? trafnie - Gromadą Ślimak (Snail Cluster).

W tak zwanym międzyczasie niebo zrobiło się czarne, zatem uznałem, że koniec żartów, pora na dania główne. Jakie? ? no przecież doskonale wiecie o mojej nieszkodliwej, planetarkowej dewiacji obserwacyjnej...

Zanim jednak opiszę upolowane mgławice, podliżę się jeszcze Panasowi. Otóż nie odmówiłem sobie przyjemności (tak, tak ? przyjemności!) zerknięcia na Barnarda 289, zawieszonego niezmiennie gdzieś w połowie drogi między Gromadą Ptolemeusza (M7) a Laguną (M8). Po chwili wpatrywania się obiekt przesteje być tylko ciemną plamą; zaczynają wyłazić zeń wyraźne, długie, poszarpane pasma, ułożone na linii północ południe; pierwsze skojarzenie? - blanki na wieży jakiejś średniowiecznej twierdzy...

Z pogranicza Skorpiona i Strzelca powędrowałem na północny zachód, do pobliskiego Wężownika, namierzając gwiazdę Sabik (? Oph). Dwa stopnie na północ od niej ukrywa się planetarna NGC 6309. Jest mała (0,32'), jasna (ok. 11,5mag) i efektowna; towarzyszy jej gwiazdka o zbliżonej jasności, przez co całość wygląda jak "!".

Jeszcze kawałek dalej na północ odnajdziemy (albo i nie) maleńką mgławiczkę skatalogowaną przez R. Minkowskiego pod numerem 2-9, znaną szerszej (?) publiczności pod pseudonimem artystycznym "Minkowski's Butterfly" Opisał ją P. Guzik w lipcowej "Astronomii", podając, że w większych aperturach to obiekt całkiem wyraźny. Wiecie co? - nie wierzcie Piotrowi na słowo... To jest po prostu słabizna, w dodatku niereagująca na filtry... Owszem, wyłuskałem ją z tła; po dluższych bojach, w Pentaxie 7 mm (pow. nieco ponad 200x) zobaczyłem "przecinek": delikatny, subtelny, coś jak widziana od stony krawędzi galaktyka spiralna... I tyle ? jakichkolwiek śladów skomplikowanej, widocznej na zdjęciach struktury nie wypatrzyłem. To obiekt zdecydowanie do powtórki ? pod ciemniejszym niebem i z większą aperturą (może uda się przyssać na jakimś zlocie do szesnasto ? lub więcj ? calowca?).

Gwoździem programu miał być Abell 51 w Strzelcu ? planetarna słabizna o jasności (według różnych źródeł) pomiędzy 14 a 15mag i rozmiarze ok. 1' . No tak ? miał być... Namęczyłem się sporo i byłem prawie pewien, że namierzyłem paskudę. Niestety, po powrocie do domu i odpaleniu sky-map.org okazało się, że pozycja obiektu zaznaczona na wykonanym naprędce szkicu nijak ma się do faktycznego położenia mgławicy... Wnioski ? patrz końcówka poprzedniego akapitu.

Humor poprawił mi widok majestatycznej, ogromnej i rozbitej na srebrny pył (ech, co Pentax to Pentax) emki numer 22. Obserwujcie ją przy każdej okazji - Messier 13 naprawdę jest przereklamowany...

Tuż obok M22 odnalazłem - bez wielkiego bólu - jasną (11,3mag) i wyraźną, puchatą kuleczkę, czyli NGC 6629. Planetarka jest maleńka (0,27') i o dużej jasności powierzchniowej. Wyglądem przypomina nieco zimowego Eskimosa (NGC 2392). Warto!

Skarby nieba południowego - choć piękne - mają jedną zasadniczą wadę: jeśli nie zabrałeś krzesełka do obserwacji, po jakimś czasie zaczną boleć plecy. Remedium na tą dolegliwość okazał się być Łabędź i Cefeusz.

Polowanie w tym rejonie nieba rozpocząłem od mgławicy NGC 7008 (zwanej bardzo trafnie Zarodkiem lub Płodem); obiekt ten dostarcza mi nieodmiennie niesamowitych wrażeń estetycznych. Mgławica ma niejednorodną strukturę (co szczególnie wyraźnie widoczne jest po zastosowaniu filtra OIII), a prześwitujące na jej tle gwiazdki (w tym gwiazdka centralna) i przepiękna, żółto - niebieska parka zlokalizowana tuż obok jeszcze dodają jej uroku. To murowany kandydat na Obiekt Tygodnia. :)

Acha, aby dostrzec naturalny kolor gwiazd należy oczywiście pozbyć się filtra; na szczęście nie pogarsza to w sposob znaczący widoczności engieca.

źródło szkicu: http://www.perezmedia.net/beltofvenus/archives/images/2008/img2008072701_NGC7008lg.jpg

Co tam dalej było? No tak, trzy maleństwa od Minkowskiego, każdorazowo widoczne (w dużych powiększeniach i z filtrem OIII) jako niewielkie, szare, owalne plamki. W kolejności wyhaczyłem:

• M 1-79, zlokalizowaną na północny wschód od M39; jasność 13,2mag, rozmiar ? 38"x27",
• M 2-51 w Cefeuszu (47"x38", 13,5mag); pobliska M 2-52 okazała się być zbyt słaba/trudna jak na mój sprzęt, niebo i wzrok,
• M 4-17 (12,3mag, 23"x20").

Do Minkowskiego 4-17 dotarłem po zaliczeniu nadzwyczaj ciekawego star- i "nebulohoppingu". Zacząłem od łabędzich omikronów (vide: ostatni Obiekt Tygodnia), schodząc następnie do jasnej, malutkiej (i przez to gwiazdopodobnej) mgławicy planetarnej NGC 6884 i przepięknej mgławicy emisyjnej (a w zasadzie obszaru HII) oznaczonego jako DWB (Dickel, Wendker, Bieritz) 111, tudzież Simeis 57. Na astrofotografiach można podziwiać jej charaktersytyczny kształt, przypominający samolotowe śmigło. Nie będę koloryzował ? struktury śmigiełka nie dostrzegłem, natomiast rozległe pojaśnienie było ewidentne. Obiekt najlepiej prezentuje się w długoogniskowym, szerokokątnym okularze i z filtrem typu UHC.

Źrodło: http://www.astro-pics.com/dwb111nt.htm?sa=X&ved=0CBcQ9QEwAWoVChMInumplI3xxgIVxloUCh3L3wAR

Na sam koniec sesji wróciłem na pogranicze gwiazdozbiorów Łabędzia i Liska, namierzając nader sympatyczną parkę: gromadę otwartą NGC 6834 wraz z położoną w pobliżu mgławicą planetarną NGC 6842. NGC 6834 jest dość jasna (7,8 mag), niezbyt rozległa - ma jakieś 6', lecz stosunkowo zasobna w gwiazdy. Kilka ułożonych w rządku nieco jaśniejszych gwiazdek (ok. 10 mag) widać na tle kilkudziesięciu słabszych. Odkryta została w 1784 r. przez - a jakże - Wiliama Herschela. Ładna. Znajdująca się niedaleko NGC 6842 jest nieco bardziej wymagającym obiektem. Przy jasności 13,1 mag i rozmiarze ok. 50" mgławica nie prezentuje się jakoś spektakularnie, ale też nie sprawiła mi większych problemów. Jest owalna, o równomiernej jasności. Oczywiście filtr OIII znacząco poprawia widoczność planetarki, psując jednak obraz gromady. Bardziej przypadł mi do gustu widok uzyskany bez filterka. Maxvision 24 mm (pow. 62x) umożliwił obu obiektom zmieszczenie się w polu widzenia.

Uff, to tyle...

PS Pisanie relacji jest całkiem niezłym sposobem na okiełznanie emocji ? mały Mikołajek w każdej chwili może oznajmić gotowość przyjścia na świat. :)

[Grzesiek]

  (tak kochanie, tam jest zasięg; oczywiście, w razie czego do piętnastu minut będę w domu...).

 

Czy aby na pewno mieliście na myśli ten sam sens  ;) ? Fajnie, że to forum ma tyle relacji z obseerwacji  :)

[lukost]

Zasięgi były - oba. :)

[Lukasz83]

Fajna relacja :)

Dzięki niej wzrosła mi motywacja do ruszenia tyłka na obserwacje.

 

A co do NGC7008 to też ją kiedyś szkicowałem, bardzo ciekawy obiekt.