Noworoczny wieczór pod gwiazdami

[Gość Paweł Trybus]

W końcu udało mi się trafić na kilka godzin przyzwoitej pogody w Nowy Rok wieczorem i mogłem przewietrzyć teleskop. Nie wiem, czy zasięg 5.9 mag (SQM 20.66), snujące się dymy z kominów, kiepską przejrzystość i jeszcze gorszy seeing można podsumować jako "przyzwoitą pogodę", ale lepszy rydz, niż nic.

Podczas obserwacji (18:20 - 20:10) skupiłem się na czystszych, wolnych od cirrusów fragmentach nieba. Fragment Żyrafy i pogranicze Oriona, Byka i Erydana w miarę nadawały się do "użytku".

Zacząłem od pary gromad otwartych w Byku NGC1807 (7.0 mag; 12') i NGC1817 (7.7 mag; 20'), które bardzo ładnie prezentowały się w szerokim polu Naglera 31mm. To obiekty lornetkowe, aczkolwiek w dużym lustrze nabierają blasku.

W pobliżu (ale już w Orionie) znajduje się gromada otwarta NGC 1662 (6.4 mag, 12') Świetnie prezentowała się przy 65x i 143x - kilkanaście jasnych gwiazdek układających się w kształt cyfry 5,u nasady "brzuszka" jasny romb gwiazd, najjaśniejsza z nich wyraźnie pomarańczowa. Warto spojrzeć na tę gromadkę obserwując Oriona, na pewno spodoba się i w mniejszym sprzęcie. Na poniższym zdjęciu widoczna centralna część gromady, ze wspomnianym rombem.

Nieopodal leży inna gromada otwarta, NGC 1663 (14.5 mag; 9'). Jest co prawda słabiutka, ale sympatyczna. Obok łuku 3 dość jasnych gwiazd znajduje się dość liczne zgrupowanie słabych, wśród których wyraźnie dostrzegłem kształt przewróconej na bok litery S. Nawet w 18" lustrze gromadka ta była niepozorna. Powinna być w zasięgu 12"-13" pod typowym wiejskim niebem.

Następnie wycelowałem w Żyrafę, próbując namierzyć galaktykę spiralną IC 342 (8.4 mag; SB 14.9 mag; 21'), której jeszcze nie miałem okazji obserwować. Niestety, nawet 18" lustra nie wystarczyło, by pod przeciętnym niebem ukazała swoje oblicze. Trzeba poczekać na lepsze warunki.   

Przy okazji zerknąłem na Kaskadę Kemble'a (tylko w szukaczu) i znajdujące się w pobliżu NGC 1501 (mgł. planetarna 11.9 mag; 0.9'; gwiazda centralna 14.4 mag) i NGC 1502 (gr. otwarta 6.9 mag; 20').

Tę pierwszą najlepiej pokazał Delos 10mm (200x) bez filtrów. Bez problemu widać gwiazdkę centralną i ciemniejszy środek mgławicy. Podobnie w XW7 (285x), ale widok w szerszym polu Delosa bardziej przypadł mi do gustu. Filtr OIII rozjaśnia mgławiczkę, wyczernia tło nieba ale gasi gwiazdkę centralną.

Gromada otwarta NGC 1502 wygląda rewelacyjnie w dużym teleskopie! Dwie jasne białe gwiazdki, niczym bliźniaczki otoczone są gromadką słabszych, lecz wciąż bardzo jasnych koleżanek. Najefektowniej tę gromadkę ukazał Denkmeier 14mm (143x), choć widok w szerokim polu Naglera 31 też niczego sobie.

Ostatnim celem tej sesji była gromada galaktyk Hickson 30 w Erydanie. Znajduje się w dość łatwym miejscu, tuż nad Ni Eridani, w pobliżu Rigela. Po drodze zaliczyłem bardzo ładne trio podobnych do siebie galaktyk o wydłużonym kształcie. Znajdują się tak blisko Ni Eridani, że trzeba było obserwować je pojedynczo (przy 200x), choć spokojnie mieściłyby się w jednym polu. Blask jasnej gwiazdy uniemożliwiał dostrzeżenie ich jednocześnie.

NGC 1618 (12.7 mag; SB 13.2 mag) wydłużona, bardzo blada otoczka wokół dość jasnego jądra

NGC 1622 (12.5 mag; SB 13.4 mag) małe, wydłużone jądro, otoczka tylko momentami

NGC 1625 (12.3 mag; SB 12.2 mag) najładniejsza, wyraźnie podłużna 1:3 z delikatnie jaśniejszym jądrem

Gromada Hickson 30 składa się z 4 składników (jasności wg LEDA):

a - PGC 15620 (13.6 mag)

b - PGC 15631 (14.2 mag)

c - PGC 15624 (15.7 mag)

d - PGC 15636 (16.3 mag)

Przy 200x (Delos 10) składniki "a" i "b" widoczne na wprost, przy czym "a" okazał się nieco trudniejszy, gdyż znajduje się tuż obok gwiazdki 11 mag. W obydwóch dało się zauważyć lekkie pojaśnienie w centrum, wyraźniejsze w "a".

Przy 284x (XW7) kilka razy zerkaniem widziałem składnik "c", do linii z dwiema gwiazdkami pod "a".

Obok "b" widać było ładny trójkącik gwiazd 13-14 mag, o separacjach 15" i 28". Widziałem je wyraźnie osobno. Składnik "d", który powinien leżeć w pobliżu tego trójkąta, był poza zasięgiem.

Na deser oczywiście spojrzałem na M42-43, ale snujące się dymy akurat tamten kierunek sobie obrały i nawet przy 143x trudno było wyostrzyć gwiazdki... Tak czy inaczej, rok 2013 - siedemnasty w mojej karierze obserwatora - zainagurowany!

[Jacek E.]

Super opis Pawle - zamknąć oczy i wszystko się pokazuje  :)

Gratuluję widoków i pogody, u mnie 2 dni 2013 - to 2 dni deszczu  :(

[Marvaz]

Bardzo przyjemna sesja Paweł. Mi również dane było rozpocząć ten rok od krótkich obserwacji. Wprawdzie jedyne 40 minut z lornetka 10.5x70 ale udane. Gratuluję stażu. Ja mam mały jubileusz. 10lat obserwacji.  :)

[piotrkusiu]

Dzięki za świetny opis. Od pół roku z powodu pogody zerkam tylko na gromady otwarte i nie powiem, może nie jest to to samo co galaktyki ale swój urok też mają ;)

A w żyrafie to chyba ostatnio ze 2 lata temu bylem  ::) , trzeba tam zajrzeć...

[Panasmaras]

O, w końcu parę obiektów, które znam. Klasyka, znaczy się :)

Fajny opis, pięknie zilustrowany.