Parę wykresów

[Adam Derdzikowski]

Po dłuższej przerwie postanowiłem przypomnieć się na forum. Tylko z czym, tak sobie myślę. Szkiców nie robię, bo nie mam talentu, na astrofoto mnie nie stać, a nawet o zgrozo - nieszczególnie mnie ono fascynuje, bo wszyscy cykają zdjęcia na okrągło i wszędzie tych pięknych obrazów mnóstwo. Porannego czteropaku komet też nie widziałem...

Cóż, po niezbyt długim namyśle postanowiłem wrzucić w ten rzadko odwiedzany dział forum kilka wykresów sporządzonych z moich obserwacji gwiazd zmiennych. Zdecydowałem się z pewnych względów na zmienne zaćmieniowe. Tego typu wykresów jest tu pewnie mniej niż zdjęć jednej tylko M42 :) jak się przyjmą, to może wkrótce pojawią się następne, lepsze i gorsze, ale zawsze zrobione z dużym trudem, no bo zbieranie takich ocen trwa. Ekspozycja czasem bywa wieloletnia :)

 

[Krzysztof_K]

Adamie, pokaźna baza danych i piękne wykresy. Jestem pod szczególnym wrażeniem wykresu AH Cep, spadek jasności o jakieś 0,3 mag, a wyszło niesamowicie wyraźnie. :)

Pozdrawiam

KK

[piotrkusiu]

Od jakiś 2 lat chodzą za mną egzoplanety i zmienne. Może już czas przyszedł chociaż na zmienne... i czas na dokształcenie.

Szczególne wrażenie na mnie zrobił wykres U SGE. Od (niemal) widocznej gołym okiem do obiektu "głęboko lornetkowego".

[Adam Derdzikowski]

Fakt jest taki, że jak zaczynałem obserwacje AH Cep byłem bardzo niepewny rezultatu, jaki uzyskam, w końcu oczy to nie matryca CCD. Zdarzały mi się też porażki, nie zawsze udaje się zrobić minimum, a potem ładnie uzupełnić wykres (czasem z minimum wtórnym jako wisienką na torcie). Zdarzały się więc i rozczarowania, co prawda rzadkie, ale AH Cep wydawała mi się być bardzo trudnym obiektem. A gwiazda ta skończyła ostatecznie jako jedna z moich ulubionych. Obecnie mam już inne obiekty na celowniku, a te, dla których prezentuję wykresy, na razie przestaję obserwować. Może jak kiedyś mi się zachce, to spróbuję jeszcze jakieś minimum zaobserwować. Ale nieprędko to nastąpi. Trzeba sobie trochę urozmaicić program. Załączam poniżej kolejne wykresy :)

[Alien]

Super sprawa, kiedyś też chciałem się zajmować gwiazdami zmiennymi ale wymiękłem i to się nazywa prawdziwa pasja.

[Adam Derdzikowski]

Fakt jest taki, że początki są bardzo trudne, człowiek się porusza w tym temacie jak we mgle, niepewny każdego pomiaru. Trzeba do tego opanować położenie wielu gwiazd i standardów jasności, trzeba sobie wypracować skalę porównywania jasności. Jest to zawsze moment decydujący, tak jak w każdej dziedzinie, bo widzi się rezultaty innych, a te są czasem wręcz szokujące, a my mamy kilka pomiarów, dla świeżo poznanych obiektów i nic z nich nie wynika. Na początku oglądałem często wykresy Stanisława Świerczyńskiego, albo Jerzego Speila, czy Emiliana Skrzyneckiego i byłem przekonany, że nawet po latach nie będę w stanie osiągnąć takiej dokładności. Potem się okazało, że nie jest to takie trudne, a ewentualne błędy i porażki wynikają z obserwacji w złą pogodę, przeszarżowania (niektóre obiekty są faktycznie trudne do obserwacji, nawet jeśli są jasne), nieodpowiedniego dobrania sprzętu do obiektu, czy braku planowania obserwacji. Z biegiem czasu ta dziedzina wciąga coraz bardziej, zwłaszcza po wygenerowaniu ze swoich pomiarów jakiegoś ładnego wykresu gwiazdy pulsującej, zaćmieniowej, na których widać często każde potknięcie obserwatora. Mirydy, gwiazdy kataklizmiczne, gwiazdy Z AND itp. nie są już tak wymagające. Dlatego od cefeid, zwłaszcza tych popularnych, o sporej amplitudzie, warto zacząć trening :) Ale na razie kolejne zaćmieniowki. Jak mi się skończą, to wezmę się za cefeidy :)

[rybi]

Piękne krzywe zmian blasku. Gratulacje. Twoje wyniki są dla mnie dodatkową zachętą, aby wziąść na celownik lustrzanki EB o krótszych okresach. Np. całą krzywą zmian blasku VW Cep można by złapać w ciągu 1 nocy (P -->0,28d).

[Adam Derdzikowski]

Wrzucam ostatnie sensowne wykresy gwiazd zaćmieniowych. Jeśli mogę Ci zaproponować fajną gwiazdę do obserwacji z krótkim okresem i rzadko obserwowaną, to będzie to HW Vir. Sam się do niej przymierzam, ale myślę, że byłoby ciężko - lustrzankę musiałbyś najpewniej wyposażyć w dłuższy obiektyw i posadzić na jakiś statyw paralaktyczny. Jak się na to zapatrujesz? Gwiazda ma jasność 10,9 a spadek wynosi 0.8 wielkości. Okres jest tu szczególnie ciekawy :) - 0.1167195495 dnia :)

Można obejrzeć cały cykl dla tej gwiazdy bez większego wysiłku. Tylko że jej deklinacja wynosi -8 stopni... To też pewne utrudnienie.

[Adam Derdzikowski]

Dodam może na marginesie, że obserwuję te gwiazdy lornetkami. Są to Taiga 9x60 i Celestron 15x70. I nie używam statywu. Czasem może by pomógł, ale też czasem chyba nie :) Czekam na czasy, kiedy wyposażę się w końcu w żuraw i jakąś lornetkę pokroju 25x100. Myślę, że byłoby ciekawie... Bo nie wszystkie zmienne mi leżą w tak mocnym instrumencie jak newton 200/1200. Fajny zasięg, ale jednak brakuje pola.

[ParadoX]

Wyrażam wielkie uznanie dla tych badań, za czas (wieloletni często) w jakim są realizowane a szczególnie za zdolność do definiowania zmian jasności o rząd dziesiątej części mag !. Okiem !!

I to zapewne z uwzględnieniem  długości fali światła jaką emituje obserwowana gwiazda. Detektor CCD pewnie pomaga ale to i tak zapewne trudne.

Z zaciekawieniem próbuję czytać te wykresy, tak jak rozumiem znaczenie osi rzędnych (Y, ze skalą w magnitudo) to nie do końca rozumiem znaczenia danych na osi odciętych (X).

Podobnie niezrozumienie moje dotyczy znaczenia parametrów fazy (Mo i P). A że (P -->0,28d) to już całkiem.

 

Byłoby fajnie jakby Koledzy obserwatorzy gwiazd zmiennych zechcieli zdefiniować użyte w opisie wykresów zmian jasności parametry,

sądzę że je rozumiecie :)  to z pewnością też umiecie w prosty sposób wyjaśnić. Dziękuję.

[rybi]

Wrzucam ostatnie sensowne wykresy gwiazd zaćmieniowych. Jeśli mogę Ci zaproponować fajną gwiazdę do obserwacji z krótkim okresem i rzadko obserwowaną, to będzie to HW Vir. Sam się do niej przymierzam, ale myślę, że byłoby ciężko - lustrzankę musiałbyś najpewniej wyposażyć w dłuższy obiektyw i posadzić na jakiś statyw paralaktyczny. Jak się na to zapatrujesz? Gwiazda ma jasność 10,9 a spadek wynosi 0.8 wielkości. Okres jest tu szczególnie ciekawy :) - 0.1167195495 dnia :)

Można obejrzeć cały cykl dla tej gwiazdy bez większego wysiłku. Tylko że jej deklinacja wynosi -8 stopni... To też pewne utrudnienie.

 

HW Vir rzeczywiście ma niezwykłą krzywą zmian blasku. Ostatnio była obserwowana w styczniu 2009 (dane z AAVSO). W ciągu około 3 godzin nastąpiło wtórne i główne zaćmienie. Samo zaćmienie główne trwało zaledwie 0,5godziny (spadek jasności o prawie 1mag i ponowny wzrost).

Muszę "tą gwiazdkę" umieścić w swoich planach obserwacyjnych!

Bardzo, bardzo interesujący obiekt - dzięki za wskazanie.

 

 

W moich okolicach może być trudno ją obserwować, bo w południku podnosi się zaledwie do 28stopni - na takiej wysokości mam ze swoich okien jeszcze łunę miasta. Ale np. w Zatomiu w czasie wiosennego zlotu 2014 mogę spróbować ją poobserwować. Muszę się zapisać na Zlot! :)

 

 

Ze sprzętem fotometrycznym u mnie trochę się polepszyło. Teraz obserwuję głównie gwiazdy zmienne w zakresie 7-12mag. za pomocą obiektywu Tair F=300mm z Canonem 400D (pole widzenia tego zestawu bodajże 4x6stopni) na montażu EQ3-2 z napędem w rektascencji - tak jak widać na poniższym rysunku. Odpuściłem obserwacje jaśniejszych gwiazd (no chyba, że mam wielki powód). O ostatnich moich doświadczeniach z fotometrią DSLR można poczytać tutaj (12MB PDF)

 

Paradox, przepraszam za niezrozumiałe terminy. Następnym razem postaram się pisać zrozumialej. Użyłem pojęć EB - od ang. Eclipsing Binaries - podwójne układy zaćmieniowe, P-->0,28d - miało znaczyć okres krzywej zmian blasku / orbitalny około 0,28 dnia.

[Krzysztof_K]

Z zaciekawieniem próbuję czytać te wykresy, tak jak rozumiem znaczenie osi rzędnych (Y, ze skalą w magnitudo) to nie do końca rozumiem znaczenia danych na osi odciętych (X).

Podobnie niezrozumienie moje dotyczy znaczenia parametrów fazy (Mo i P). A że (P -->0,28d) to już całkiem.

 

Byłoby fajnie jakby Koledzy obserwatorzy gwiazd zmiennych zechcieli zdefiniować użyte w opisie wykresów zmian jasności parametry,

sądzę że je rozumiecie :)  to z pewnością też umiecie w prosty sposób wyjaśnić. Dziękuję.

 

Oś odciętych (X) to po prostu czas, ale nie wyrażony w dniach, a w fazie gwiazdy. Fazę liczy się od 0,0 do 1,0 i w tym czasie gwiazda przechodzi od minimum głównego do kolejnego minimum głównego. Czas jaki jej to zajmuje nazywany jest okresem (P) i wyraża się go w dniach. Mo natomiast to wyrażony w JD (data juliańska) moment początkowy (startowy, zerowy), czyli odpowiadający fazie 0,0 .

To co Adam prezentuje to tzw. krzywe fazowe, czyli wszystkie swoje obserwacje danej gwiazdy , jak widać często z wielu lat, przeliczył do jednej fazy w przyjętym momencie Mo. Taki wykres pokazuje powtarzalność zaćmień.

Są jeszcze minima wtórne (zwykle płytsze), ale  kluczowe parametry wykresu określa się dla minimów głównych.

To chyba tak najprościej, mam nadzieję, że nie zagmatwałem przez to jeszcze bardziej :)

Pozdrawiam

KK

[kisiel]

Ilość i jakość Twoich obserwacji była mi znana, ale ta informacja mnie zelektryzowała:

 

Celestron 15x70. I nie używam statywu.

 

 

 

 

To oznacza, że albo masz ramiona jak robot przemysłowy, albo robisz ocenę błyskawicznie (obstawiam to drugie). Ja tak niestety nie umiem, muszę pomedytować nad tym co widzę. A żuraw rzeczywiście ma ograniczenia, szyja boli od wygibasów, a patrzenie jednym okiem pod dziwnymi kątami powoduje, że czasem niewiele widać. 

 

Tak czy inaczej, wyrazy uznania, wykresy jak z maszyny :)

[Adam Derdzikowski]

Dzięki Krzysztof za wyjaśnienia :) na pewno przez to wykresy będą bardziej zrozumiałe.

A co do lornetki Celestrona, moje ramiona nie są szczególnie silne :) ale słabe też na pewno nie są. Ogólnie nie narzekam, obraz nie trzęsie się w lornetce aż tak, żebym miał problem ze zrobieniem oceny; no może w zenicie nie obserwuje się zbyt wygodnie. Ale skoro wykresy wychodzą przyzwoite, to nie będę zmieniał metody, zwłaszcza kosztem ilości ocen. Jak obserwuję gwiazdy zaćmieniowe i cefeidy, to staram się ich zrobić możliwie dużo. Wówczas jest szansa, że wykresy dla wielu gwiazd będą dobrze "wypełnione" punktami pomiarów już po paru miesiącach. Staram się jednak nie przesadzić z szybkością, bo wiadomo czym to grozi. W każdym razie, jak już się nakręcę, to wówczas idzie wszystko szybko, sprawnie i efekty przychodzą bardzo szybko.

Żuraw czasem by mi się przydał, ale mam doświadczenie z używaniem statywu fotograficznego, dość stabilnego i też nie byłem zachwycony z efektów. Jak ocena jasności się przedłuża to albo robię przerwę, albo szukam jakiegoś oparcia dla łokci, albo chociaż jednego, jeśli jest taka możliwość w ogóle. A czasami nie ma. Zdarzało mi się obserwować nieraz po kilka godzin i ręce spokojnie wytrzymywały. Oceny też robię szybko i na ich dokładność nie narzekam. Być może jest to kwestia wprawy. Znam na pamięć mnóstwo map, położenie standardów, ich jasność i wówczas wszystko idzie szybko i sprawnie. Czasem mi się zdarzy jakieś potknięcie, ale raczej rzadko, najczęściej przy jakiejś nowej gwieździe, której wcześniej nie obserwowałem. Na początku mojej przygody z gwiazdami zmiennymi obserwowałem w trudnych miejskich warunkach, w bardzo przypadkowych okolicznościach, niezbyt dobrze dobranym sprzętem itd. Wszystko szło wolno, opornie i wówczas było ciężko i ocen było niewiele. Po przeprowadzce na wieś i zakupie dwóch lornetek i newtona, po starannym zaplanowaniu wszystkich aspektów obserwacji było już o wiele łatwiej.

 

Rybi, sądzę, że zrobisz tą zmienną w Pannie bez problemów. Jeśli tylko pogoda pozwoli. Bo co do Twoich metod i skuteczności, to nie mam wątpliwości, że podołasz :) Przyznam się, że starannie śledzę twoje poczynania od czasu zaćmienia Epsilon Aur i nieustannie jestem pełen podziwu dla Twojego zaangażowania i skuteczności. Dobrze, że tu przybliżasz wszystkim na forum te metody, takich opracowań polskojęzycznych ciągle jest niewiele. Kiedyś wspólnie, jeszcze na Miraastroforum, umawialiśmy się na minimum OW Gem. ledwo udało się zebrać parę ocen. Gdybyś zaczął wcześniej swoje fotometryczne eksperymenty, miałbyś wówczas jeszcze jedną niezwykłą zmienną na rozkładzie :)

[Tajulek]

"Zdarzało mi się obserwować nieraz po

kilka godzin i ręce spokojnie

wytrzymywały." Kurde, jak ja Ci zazdroszczę! Ja niestety bez statywu ani rusz- jestem niskociśnieniowcem... :c

[Adam Derdzikowski]

No to wrzucam obiecane cefeidy :)

[Adam Derdzikowski]

No i reszta cefeid, dla których zrobiłem sensowną ilość obserwacji. Kilkanaście sztuk jest dopiero w trakcie zbierania pomiarów :)

[Alien]

No to mamy sporą bazę danych z wykresów,  :)

[tranox]

Jestem pod wrażeniem! Zawsze jest to dla mnie niesamowite, z jaką dokładnością i determinacją oceniacie jasność gwiazd. Prawdziwa pasja!

[ParadoX]

Adam podzielił się badaniami, Rybi załączył PDFa z czego najbardziej zrozumiałem rozdział o tym, że te badania są naprawdę ważne dla zrozumienia makro świata, Krzysztof zrozumiale wyjaśnił oś X. Alien kuma czaczę i odświerzył.

Dziękuję, bo to ekstra ciekawe. Jako amator (wygodnie mi z tym) spytam Obserwatorów gwiazd zmiennych, jak można zrealizować zamysł rejestracji zmian jasności jednej z gwiazd, aby w trakcie relatywnie długiej nocy móc zarejestrować

jej znaczącą zmianę jasności (czyli P rzędu 0,25 a dynamika mag >1) ? Jest taka na naszym północnym niebie?

[Alien]

Powiem tak mam chęć spróbować zmierzyć jasności poprzez CCD ale najcieplej pod okiem eksperta i była by szansa że bym porzucił a-foto jak bym załapał bakcyla. :) 

[ParadoX]

" Powiem tak mam chęć spróbować zmierzyć jasności poprzez CCD ale najcieplej pod okiem eksperta i była by szansa że bym porzucił a-foto jak bym załapał bakcyla. [ :)] "

Zdzisiu, przyznasz, że takie wykresy rozbudzają wyobraźnię. Wydaje mi się, że z a-foto w tych okolicznościach rezygnować nie trzeba, kadr po prostu inny, nie na M-ki tylko na zmienne

wraz z ich towarzystwem gwiazdowym dla porównania skali magnitudo. Cytuję z Rybiego, wydaje mi się to ważne i logiczne, bo na wstępie uzasadnił dlaczego. Rzadkość.

A Koledzy od zmiennych ekstra - bystrzy a skromni :)

[Krzysztof_K]

(...) jak można zrealizować zamysł rejestracji zmian jasności jednej z gwiazd, aby w trakcie relatywnie długiej nocy móc zarejestrować

jej znaczącą zmianę jasności (czyli P rzędu 0,25 a dynamika mag >1) ? Jest taka na naszym północnym niebie?

Wprawny obserwator jest w stanie oceniać wizualnie jasność gwiazd z dokładnością sięgającą 0,05 mag. Oczywiście nie polega to na tym, że zerkam przez lornetkę na gwiazdę i mówię: ?ona ma teraz 8.75 mag!?. Nie jestem w stanie tego w taki sposób stwierdzić. Ale są techniki porównywania jasności danej gwiazdy do gwiazd o znanej jasności i wyliczania.

Obserwując np. gwiazdę zaćmieniową, która w ciągu kilku godzin schodzi o kilka dziesiętnych magnitudo do minimum, a potem wraca do normalnego blasku, jesteś w stanie po kilkunastu minutach zauważyć zmianę jej jasności i ją ocenić. A na naszym niebie jest wiele tak zachowujących się gwiazd.

Z resztą różne typy gwiazd zmiennych to różne metody obserwacji. Jeśli np. obserwacje gwiazd zaćmieniowych typu EA polegają w zasadzie na tym, że oceniasz ich jasność co kilkanaście ? kilkadziesiąt minut w ciągu trwania jej zaćmienia, to np. dla typu EB i cefeid wystarcza jedna ocena każdej pogodnej nocy, a w przypadku długookresowych miryd nawet jedna ocena na kilka dni. Początkującym obserwatorom polecałbym zaczynać właśnie od tych drugich. Do dobrej jakości obserwacji zaćmień EA trzeba mieć jednak odrobinę wprawy :)

Pozdrawiam

KK

[Alien]

Nic trza się wybrać do Rybiego na naukę, jeżeli będzie chętny.

[Krzysztof_K]

Dla przypomnienia podlinkuję tu podsumowanie przeprowadzonej 2 lata temu akcji obserwacji gwiazdy Delta Cep. Wydaje mi się, że to dobry przykład by pokazać, że nie jest to takie trudne i że nawet przy pomocy ocen niedoświadczonych obserwatorów, po zastosowaniu odpowiednich technik obróbki materiału, można uzyskać ciekawy wynik i dość ładny wykres :)

 

http://www.forumastronomiczne.pl/index.php?/topic/835-zabawmy-sie-ze-zmiennymi-delta-cep/?p=11627
 

 

KK

[Alien]

Najlepsze jest to że od roku 1995 posiadam poradnik do obserwacji gwiazd zmiennych ;)

 

"Poradnik Obserwatora Gwiazd Zmiennych" - Tomasz Krzyt

 

 

 

[ParadoX]

Dla przypomnienia podlinkuję tu podsumowanie przeprowadzonej 2 lata temu akcji obserwacji gwiazdy Delta Cep. Wydaje mi się, że to dobry przykład by pokazać, że nie jest to takie trudne i że nawet przy pomocy ocen niedoświadczonych obserwatorów, po zastosowaniu odpowiednich technik obróbki materiału, można uzyskać ciekawy wynik i dość ładny wykres :)

 

http://www.forumastronomiczne.pl/index.php?/topic/835-zabawmy-sie-ze-zmiennymi-delta-cep/?p=11627

 

 

KK

Bo ja to bym chciał tak dla uzmysłowienia sobie tematu zrealizować animację, gaśnie i jaśnieje, jak noc dopisze :) Cefeusz dostępny z jego delta gwiazdą.

Trzeba zacząć od najklarowniejszych podstaw jak myślę. Dziękuję KK za wskazanie optymalnego obiektu na pierwszy rzut.

[Krzysztof_K]

Takiej animacji nie zrobisz jednej nocy dla Delta Cep, bo to cefeida o ponad 5-dniowym okresie. W takim przypadku najlepsza jednak zaćmieniówka,... może Algol? (w niespełna 10 godzin zmienia jasność w zakresie 2,1 - 3,3 mag (spadek i ponowny wzrost)   :)

[Adam Derdzikowski]

Z gwiazd zaćmieniowych o bardzo krótkim okresie mogę zaproponować: AB And, OO Aql, TY Boo, AC Boo, 44i Boo (trudna, bo niewielka amplituda), TX Cnc, BI CVn, CW Cas, V523 Cas, WZ Cep, GW Cep, TW Cet, RW Com, CC Com (P=0,22d), YY Eri, V700 Cyg, V508 Oph, ER Ori, U Peg, BX Peg, W UMa, HW Vir. Problem polega jednak na tym, że większość tych gwiazd jest rzadko obserwowana i w AAVSO brakuje odpowiednich map. I trzeba je robić samemu. Dlatego na pierwszy ogien poleciłbym  np. W UMa, albo OO Aql lub U Peg, Tą pierwszą też obserwowałem, i podrzucam taki trochę niekompletny wykres:

 

[ParadoX]

Takiej animacji nie zrobisz jednej nocy dla Delta Cep, bo to cefeida o ponad 5-dniowym okresie. W takim przypadku najlepsza jednak zaćmieniówka,... może Algol? (w niespełna 10 godzin zmienia jasność w zakresie 2,1 - 3,3 mag (spadek i ponowny wzrost)   :)

Algol, beta persei, HIP 14576  (26 Per) w gwiazdozbiorze Perseusza,jesienią praktycznie w zenicie z możliwie znikomym wpływem atmosfery.

Pewnie ogólnie nic ciekawego dla wiedzy nie wniosę ale zbadam koniecznie, dla własnego postrzegania, Krzysztof_K: dziękuję za wskazanie.

Bo ta gwiazda zmienną jest :D itd.... (jeśli wiesz o czym mówię :)