Jasna nowa w Delfinie

[Krzysztof_K]

Wczoraj również dałem jej 7,2 mag.

Wychodzi nam ładny kompletny wykres, z jedną tylko luką w nocy z 20/21 sierpnia :)

[ssvir]

Nowa otrzymała oznaczenie V339 Del

[astrodamian27]

Wczoraj dałem na 7.3 magnitudo  :)  http://sogz-ptma.astronomia.pl/wykres.php?id=2854&ilosc_dni=&data_od=14-08-2013&data_do=06-09-2013&w=800&h=400&grid=1&maxmag=8&minmag=4&rpkt=4&ryswsp=0&idobs1=DJA&idobs1col=007700&onlyidobs=&paramn=&paramk=&krokusred=

[astrodamian27]

W nowej wersji Stellarium 0.12.3 jest już dostępna Nova Del 2013. Czyli jest wtyczka z bazą gwiazd nowych  :) Wystarczy sobie pobrać aktualizację bazy nowych gwiazd i już  ;) Życzę udanych obserwacji.

[polaris]

Nova Del 2013 z 7 września:

 

[rybi]

Tutaj  jest dostępna animowany gif Paolo Berardi'ego ze zmianami w wyglądzie widma tej nowej od 15 do 21 sierpnia, czyli tuż przed maksimum i kilka dni po. Maksimum jasności nastąpiło 16 sierpnia. Widać zakres optyczny widma od barwy czerwonej do niebieskiej. Trzy najsilniejsze linie widmowe to linie wodoru serii balmerowskiej (od prawej - H-alfa (kolor czerwony), w środku "habeta" (kolor zielonkawy) i H-gamma po lewej (kolor niebieski). 

 

[Jacek E.]

Gif działa na FA - wystarczy ,,kliknąć" 8)

[rybi]

Gif działa na FA - wystarczy ,,kliknąć" 8)

 

No tak spryciarz z Ciebie :) Wrzuciłeś plik do zasobów forumowych. A ja się "gimnastykowałem" z wstawieniem tego jako obrazka zewnętrznego ze znacznikem html-owym "img" ...

Na tym gifie fajnie widać profile tzw. P-Cygni linii widmowych oraz jak "spłaszcza" się rozkład energii w widmie przed maksimum jasności, a po maksimum wyłażą "potężne" emisje (zanika kształt P-Cygni profilów linii widmowych).

[kisiel]

Na tym gifie fajnie widać profile tzw. P-Cygni linii widmowych oraz jak "spłaszcza" się rozkład energii w widmie przed maksimum jasności, a po maksimum wyłażą "potężne" emisje (zanika kształt P-Cygni profilów linii widmowych).

Czyli gdybyśmy widzieli nie wykres, a kolorowy pasek - animację z fotografii widma, to jego lewa, niebieska część pociemniałaby wpierw, a potem na jego tle wykiwtłyby stopniowo trzy jasne prążki? Linie emisyjne kojarzą mi się raczej z ciemnym tłem. Czy one pochodzą od materii odrzuconej w czasie wybuchu?

[rybi]

Czyli gdybyśmy widzieli nie wykres, a kolorowy pasek - animację z fotografii widma, to jego lewa, niebieska część pociemniałaby wpierw, a potem na jego tle wykiwtłyby stopniowo trzy jasne prążki? Linie emisyjne kojarzą mi się raczej z ciemnym tłem. Czy one pochodzą od materii odrzuconej w czasie wybuchu?

1. Zapewne by było widać te zmiany w rozkładzie energii na takich kolorowych zdjęciach widma gwiazdy po odpowiedniej redukcji danych ...

Prawie wszystkie widma gwiazd są fotografowane kamerami mono i potem się preparuje takie kolorowe "płaskie" fotki widm gwiazdowych jak np. w atlasie spektroskopowym dla amatorów astronomii R.Walkera.

Są tam takie kolorowe widma gwiazd różnych typów widmowych. Ale nie widać, aby np. gwiazda taka jak Słońce (typ widmowy G2 V) była ciemniejsza w zakresie niebieskim o ok.0,7magnitudo względem zakresu żółtego  ponieważ widma są normalizowane do poziomu "pseudo-kontinuum" (na poniższym rys. widmo Słońca - kolor niebieski -->przed, kolor czerwony --> po normalizacji)

 

Ze wspomnianego powyżej atlasu spektroskopowego dla amatorów astronomii wziąłem rysunek 13 wzorcowej gwiazdy wykazującej wypływ materii z charakterystycznymi profilami linii widmowych, czyli P Cygni. Górne widmo obejmuje prawie cały zakres widzialny. Na tym rysunku są dwa widma P Cygni w różnej zdolności rozdzielczej.

 

2. Od początku obserwowanego wybuchu tej nowej już widać "jasne prążki". Ale tym prążkom jasnym towarzyszą po lewej stronie profilu widmowego "prążki ciemne". Jest to taki typowy profil P Cygni jak widać na poniższym rysunku dla linii wodorowej H-delta w gwieżdzie P Cygni :) (fragment rys.13A z atlasu).

 Dwa dni po maksium jasności N Del 2013 ciemne prążki znikają i zostają tylko jasne oraz widmo kończy się "spłaszczać"..

 

 

3. Profil linii widmowej typu P Cygni powstaje w rozszerzającej się otoczce (shellu) wokół gwiazdy. Przy czym część absorpcyjna profilu się tworzy w części otoczki widocznej na tle fotosfery gwiazdy, która przybliża się do obserwatora. A część emisyjna - w pozostałej widocznej części tej otoczki (patrz poniższy rys.)

 

I jeszcze cytat z wikipedii , który powinien Ci wyjaśnić wszystko na temat powstawania linii emisyjnych i absorpcyjnych:

... Gdy światło przechodzi przez niepobudzony układ (np. chłodny gaz), w zależności od geometrii gazu, źródła fotonów i obserwatora w obserwowanym widmie można zaobserwować linie emisyjne lub linie absorpcyjne. Jeżeli gaz znajduje się pomiędzy źródłem fotonów i obserwatorem, w wyniku pochłaniania zostanie zaobserwowany spadek w natężeniu światła w częstotliwościach, w których fotony mogą być pochłaniane, jako że re-emitowane fotony będą poruszały się w innych kierunkach niż pierwotne fotony ze źródła. Wtedy powstanie linia absorpcyjna. Jeśli obserwator patrzy na taki gaz, ale bez widzenia źródła fotonów, zobaczy on tylko re-emitowane fotony w wąskim paśmie częstotliwości, i wtedy zaobserwuje linie emisyjne...

[kisiel]

 

 

 

I jeszcze cytat z wikipedii , który powinien Ci wyjaśnić wszystko na temat powstawania linii emisyjnych i absorpcyjnych:

... Gdy światło przechodzi przez niepobudzony układ (np. chłodny gaz), w zależności od geometrii gazu, źródła fotonów i obserwatora w obserwowanym widmie można zaobserwować linie emisyjne lub linie absorpcyjne. Jeżeli gaz znajduje się pomiędzy źródłem fotonów i obserwatorem, w wyniku pochłaniania zostanie zaobserwowany spadek w natężeniu światła w częstotliwościach, w których fotony mogą być pochłaniane, jako że re-emitowane fotony będą poruszały się w innych kierunkach niż pierwotne fotony ze źródła. Wtedy powstanie linia absorpcyjna. Jeśli obserwator patrzy na taki gaz, ale bez widzenia źródła fotonów, zobaczy on tylko re-emitowane fotony w wąskim paśmie częstotliwości, i wtedy zaobserwuje linie emisyjne...

Powyższe nie jest mi obce, tylko nie rozumiałem jak linie emisyjne (z uwagi na sposób powstawania) miałyby pojawić się na widmie ciagłym, które utożsamiałem z "patrzeniem na wprost" na fotosferę (na przykładach, jak ten w wikipedii, linie emisyjne pokazane są na czarnym tle, pewnie z mgławicy).

 

Chyba załapałem - taki obraz widma gwiazdy obejmuje zarówno "absorption region" jak i "emission region", które się na siebie nakładają (Pkt 3 i rycina) ? Dzięki! I dzieki za ten atlas.

 

Ja znalazłem coś takiego:

http://outreach.atnf.csiro.au/education/senior/astrophysics/spectroscopytop.html

http://outreach.atnf.csiro.au/education/teachers/resources/spectroscopystw2006.pdf

[rybi]

Wedle mojej szczątkowej wiedzy wyobrażam sobie następująco wybuch gwiazdy nowej (a tym samym ewolucję profili linii wydmowych):

a) W pewnym momencie w ciągu sekund na powierzchni "zdegenerowanego" białego karła następuje wybuch termojądrowy, który generuje falę uderzeniową rozchodzącą się z prędkością od kilkuset do kilku tys. km na sekundę.
Np. u N Del 2013 ta prędkość ekspansji zmierzona z profilu H-alfa wynosi około 2300km/s.

b)Fala uderzeniowa ma kształt nieprzeźroczystej kuli ognia ("fireball"). Na początku dla obserwatora na zewnątrz wygląda to jak rozszerzająca się powierzchnia gwiazdy o malejącej temteraturze.
W książce R.Percy'ego "Understanding variable stars" jest podane, że przed maksimum nowe mają w widmie linie absorpcyjne podobne do nadolbrzymów typu widmowego B-A,

ale przesunięte w stronę niebieską (w maksimum jasności wizualnej nowej jest to widmo nadolbrzyma typu A-F, czyli chłodniejsze).

W momencie wybuchu kula ognia miała wielkość około 10 tys.km (tzn. orientacyjna wielkość białego karła).

Aby powierzchnia "fireball'a" nowej N Del 2013 stała się nadolbrzymem o wielkości np.1500Ro (wielkość największych nadolbrzymów) musiało upłynąć około 5 dób od momentu wybuchu (zakładam stałą prędkość ekspansji):

 

1500 * 700000km
-------------------------------------   = 5,28 doby

2300km/s*86400s/doba

 

c) W pewnym momencie zewnętrzne części kuli ognia zaczynają być przeźroczyste w zakresie wizualnym i wtedy w profilach linii widmowych "wyłażą" coraz silniejsze składniki emisyjne, tworząc tzw. profile P Cygni.

d) Potem stopniowo kula ognia staje się coraz bardziej przeźroczysta do wewnątrz i nadal się rozszerza, powodując powstanie przede wszystkim silnych linii emisyjnych.

 

Gdyby się coś w tych poglądach nie zgadzało, to proszę o korektę lub uzupełnienie  ... :)

[rybi]

Dzisiaj w nocy Arne Henden (szef AAVSO) zwrócił uwagę na forum AAVSO,
że ostatnie obserwacje N Del 2013 pokazują szybki spadek jasności.W zakresie podczerwonym widać formowanie się pyłu.
W ciągu najbliższych kilku nocy może nastąpić dramatyczny spadek jasności V339 Del (jak ją teraz zwą)!!!.

 

Jeżeli macie sposobność to obserwujcie nową w sposób ciągły w nocy (np. kilka wyznaczeń jasności w ciągu nocy, a nie tylko 1 obserwacja).
Uważajcie na jasność V339 Del, bo może się okazać, że jest ciemniejsza niż myślicie ... :)

 

I jeszcze załączam najnowszą krzywą zmian blasku z polskiej bazy danych obserwacji gwiazd zmiennych oraz AAVSO.

 

[rybi]

W ciągu najbliższych kilku nocy może nastąpić dramatyczny spadek jasności V339 Del (jak ją teraz zwą)!!!.

Ostatnio N Del 2013 bardzo poczerwieniała. Wczoraj od około godz. 20 do 1 fociłem ją moim zestawem fotometrycznym w przerwach pomiędzy chmurami. To były serie po 10 zdjęć x 30s x 400ISO. Poniżej pokazałem przykład "zrzutu ekranowego" :) z takiego 30-sekundowowego negatywu cyfrowego + mapka AAVSO.

 

 

Jak widać V339 Del jest bardzo czerwona. Aktualnie jest jaśniejsza o około 1,5 magnitudo w barwie R niż V (widać to np.na krzywej zmian blasku z AAVSO).Na powyższym zdjęciu nasza bohaterka wydaje się znacznie jaśniejsza niż jej najbliższa sąsiadka oznaczona "80". Jednocześnie obserwowałem przez lornetki 8x30 i Starlight 15x70. W wizualu gwiazdka 80 jest wyraźnie jaśniejsza od V339 Del.

Na przykład u nowej V705 Cas - formujący się pył spowodował spadek jasności aż o około 8 magnitudo (jasność spadła z 8 na 16 mag.) w ciągu 2 tygodni. Widać, że efekt pyłowy wystąpił mniej więcej 1,5 m-ca po maksimum jasności ...

 

[ssvir]

Na przykład u nowej V705 Cas - formujący się pył spowodował spadek jasności aż o około 8 magnitudo (jasność spadła z 8 na 16 mag.) w ciągu 2 tygodni. Widać, że efekt pyłowy wystąpił mniej więcej 1,5 m-ca po maksimum jasności ...

 

 

W naszej bazie mamy obserwacje V705 Cas:

        

 

 

         Efekt pyłowy spowodował, że na kilka miesięcy uciekła nam z zasięgów. Obecnie pewnie byśmy jej nie przepuścili. Czy podobnie będzie z V339 Del? Oby tylko pogoda nam za bardzo nie przeszkadzała.

[rybi]

         Efekt pyłowy spowodował, że na kilka miesięcy uciekła nam z zasięgów. Obecnie pewnie byśmy jej nie przepuścili. Czy podobnie będzie z V339 Del? Oby tylko pogoda nam za bardzo nie przeszkadzała.

Również krzywa zmian blasku V750 Cas w AAVSO z 1994r. ma bardzo mało punktów obserwacyjnych na poziomie 15-16mag. Widocznie wtedy na tzw.Zachodzie nie było w rękach amatorów astronomii za dużo teleskopów o  dużych aperturach. Bodajże  w manualu CCD AAVSO jest napisane, że aby sięgnąć wizualnie do 16 mag. potrzebny jest teleskop o aperturze rzędu 0,5m przy bardzo dobrych warunkach obserwacyjnych. (Ale z CCD wystarczy już tylko apertura 20cm  postawiona na przedmieściach ... ) . Aktualnie w Polsce jest trochę teleskopów amatorskich o tak dużej aperturze.Oby ich właścicielom chciało się robic fotometrie wizualną!

[astrodamian27]

Ale dlaczego poczerwieniała ?

[rybi]

Ale dlaczego poczerwieniała ?

Przypuszczam (nie widziałem dobrze skalibrowanych widm tej nowej), że w wyniku rozszerzania się otoczka jest coraz chłodniejsza w wizualu - co w widmie ciągłym objawia się emisją coraz większej ilości energii na większych długościach fal. Poza tym w zakresie czerwonym po maksimum pojawiła się bardzo silna linia emisyjna wodoru H-alfa. Tutaj czytałem, że przy końcu sierpnia w samej tej linii emisyjnej V339 Del świeciła jak 8000Lo (... o ile odległość do niej wynosi 5kpc).

 

A teraz inny temat ...

Na forum dyskusyjnym AAVSO u V339 Del już są poszukiwane ślady aktywności pochodzące od dysku akrecyjnego. Jeden z obserwatorów wykrył w dn.28 września 2013 zmiany jasności o amplitudzie około 0,03mag. w skali czasowej godzin. Może to być interpretowane jako dowód, że dysk akrecyjny wokół białego karła się odtworzył po wybuchu nowej (przy założeniu, że został zniszczony) i teraz widać szybkie zmiany jasności (tzw. flickering) spowodowane akrecją.

[ssvir]

Nowa wyraźnie zwiększyła tempo spadku jasności. W ciągu ostatniego tygodnia jasność wizualna zmalała o około 1.5 mag i w tej chwili (4.10.2013) wynosi już ok. 9.5 mag.

 

[astrodamian27]

Piękny wykresik  :)

[kisiel]

Nowa opuszcza zasięg mojego instrumentu. :'(  No to teraz wypadałoby, żeby pękła jakaś widowiskowa supernowa  ^-^  

[rybi]

Pod poniższym odnośnikiem (uwaga PDF)  znalazłem przepiękną artystyczną wizję początku zjawiska wybuchu nowej.

http://www.swift.ac.uk/nova-cv/headla08final.pdf

Jest to PDF z letniej szkoły Uniwersytetu Arizona dot.obserwacji nowych za pomocą SWIFT-u.

Patrzcie i podziwiajcie :)

 

[rybi]

Raczej nie wygląda to na sam początek wybuchu.

W-g manualu "Spektroskopia nowych - podręcznik użytkownika" (szczegóły tutaj --> http://www.ncra.tifr.res.in:8081/~basi/12Sept/185-steven.pdf ) ta nowa była już

w fazie ognistej kuli (fireball),

"opuszczenia i podniesienia żelaznej kurtyny".

Najprawdopodobniej na powyższym "zdjęciu" jest w etapie przejściowym (ang.transition stage), gdy wyrzucona materia stała się przeźroczysta.

Może to być również końcówka fazy podnoszenia się żelaznej kurtyny (?).

[Paweł 025]

Witam ! Gwiazdę Nową w Delfinie obserwowałem już od 16 sierpnia.Ponieważ były to obserwacje z centrum miasta, to posługiwałem się lornetką 7x50. Podczas tych obserwacji robiłem też zdjęcia Nowej, aparatem Canon z obiektywem Tamron 55-200, ustawionym na 200mm ogniskowej.

Po osłabnięciu jasności gwiazdy, gdy wyszła już z zasięgu tej lornetki, moje obserwacje były już tylko fotograficzne. Ostatni raz udało mi się zrobić zdjęcie 22 października, kiedy Nowa miała już ponad 10 mag. W okresie ponad dwóch miesięcy moich obserwacji, gwiazda nie tylko traciła na jasności, lecz także zmieniała swą barwę na coraz głębszą  czerwień, co ładnie widać na kolejnych zdjęciach. Z ostatniego zdjęcia wynika że jest to już graniczny zasięg tego obiektywu.Poszczególne zdjęcia to stacki 15x 2s, ISO 1600, robione aparatem postawionym na statywie foto. Pozdrawiam Paweł.

[Adam Derdzikowski]

Niezła ta animacja... :) 

[ssvir]

Ciekawy artykuł, podsumowujący dotychczasowe obserwacje i wiedzę o V339 Del pojawił się na AAVSO:

 

http://www.aavso.org/nova-delphini-2013-story-so-far

 

 

[ssvir]

Od kilku tygodni utrzymuje się niemal stała jasność nowej na poziomie 11-11.2 mag.

Niestety radykalnie zmalało zainteresowanie tym obiektem i z 21 obserwatorów na posterunku pozostało trzech wytrwałych, którzy polując na przerwy w zachmurzeniu wykonują obserwacje.

 

Sezon skoków narciarskich się rozpoczyna, to i skocznia gotowa. ;D

Krzywa jasności nowej do złudzenia przypomina profil skoczni narciarskiej.