Dwanaście gromad otwartych w wakacyjny wieczór

[Gość Paweł Trybus]

    W moim dzienniku obserwacyjnym pojawił się kolejny wpis - sesja nr 459. Tym razem spędziłem godzinkę pod lipcowym niebem obserwując z podwórka pensjonatu w Karpaczu, gdzie odpoczywam z rodzinką. Pakując samochód przed wyjazdem najpierw usadowiłem w bagażniku walizkę z lornetą 100mm i statyw do niej by mieć pewność, że miejsca dla nich nie zabraknie. W końcu i ja chcę spędzić trochę wakacyjnego czasu robiąc to, co sprawia mi przyjemność, a trzeba być przygotowanym na wypadek dobrej pogody.

    A ta dopisała ubiegłej nocy (15/16 lipca). Niestety nie było szans na pełną adaptację wzroku do ciemności, bo w trawie świeciło podświetlenie schodów, do tego Karpacz rozświetlał niebo nad południowo-wschodnim horyzontem. Miałem też do dyspozycji ograniczoną część nieboskłonu (mniej więcej od Kasjopei do Orła, część Herkulesa, Żyrafa, kawałek Smoka), resztę zasłaniały drzewa i budynek pensjonatu. Na szczęście owa dostępna część była całkiem przyzwoita pod względem warunków, Droga Mleczna wyraźna od Cefeusza po Orła, zasięg w zenicie oceniłem na mniej więcej 6.4-6.5 mag, przejrzystość powietrza też niczego sobie.Obserwowałem lornetką Miyauchi Bj100 w układzie 37x100, w czasie 00:20 - 01:20. 

    Na rozgrzewkę spojrzałem na kilka letnich klasyków, a następnie na celownik wziąłem gromady otwarte w Lisku i Łabędziu. Pocket Sky Atlas otworzyłem na stronach 62-63 i w zasadzie tam pozostałem, z jednym wyjątkiem. Poniżej garść wrażeń obserwacyjnych i zdjęcia wygenerowane na stronie Digitized Sky Survey http://archive.eso.org/dss/dss

 

NGC 6791 (9.5 mag; 10') Znana i popularna gromada otwarta w Lutni, w lornetce widoczna jako ulotna mgiełka na ciemnym tle nieba, nie dostrzegłem pojedynczych gwiazd

NGC 188 (8.1 mag; 15') W tej starej gromadzie świecącej w Cefeuszu bez problemu dostrzegłem pojedyncze gwiazdy. Ładny widok w szerokim polu lornetki.

 

NGC 6940 (6.3 mag; 25') Duża i bogata gromada gwiazd na prawo od Veila (którego obie części bez problemu wyłapałem), już w Lisku. Można się było dopatrzeć trzech zagęszczeń wewnątrz gromady, na jej tle zaś sześć jasnych gwiazd. Obiekt w sam raz dla dużej lornetki.

 

NGC 6882=6885 (8.1 mag; 20') Luźna gromada w Lisku. Słabe gwiazdki rozrzucone wokół pięciu jaśniejszych, z których jedna (na zdjęciu w centrum) wyraźnie żółta.

 

NGC 6834 (7.8 mag; 6') Mała i skupiona, świeci w Łabędziu tuż przy granicy z Liskiem. Pięć gwiazdek układa się w poziomą linię, poniżej której widać resztę gromady. Na poniższym zdjęciu można się dopatrzeć tej linii, ale w rzeczywistości wygląda o wiele lepiej, wyraźniej. Oko ludzkie nie prześwietla  8)

 

NGC 6830 (7.9 mag; 6') Mała i zwarta, świeci tuż nad gwiazdą 12 Vul. Tylko kilka pojedynczych składników dało się wyróżnić z mgiełki.

 

NGC 6800 (?... 5') Publiczna baza NGC nie podaje jasności wizualnej tej gromady w Lisku i mam wątpliwości, czy ją poprawnie zidentyfikowałem. Wydawała się o wiele większa, niż podawane w katalogu 5'. Dostrzegłem sporo słabych gwiazd układających się w przybliżeniu w okrąg, da się go zobaczyć na poniższym zdjęciu z DSS.

 

NGC 6910 (7.4 mag; 10') W pobliżu pięknej, pomarańczowej gwiazdy Sadr (gamma Cyg) świeci ta mała, niepozorna gromadka. Ale jakże urokliwa! Tuż na prawo od dwóch jasnych gwiazd widać "wężyk" słabiutkich punkcików, przypominający Kaskadę Kemble'a w miniaturze. Trzeba się wpatrywać nieco dłużej, by wyskoczył z tła. Na poniższym zdjęciu widać ten wężyk, ale - jak już wcześniej wspomniałem - w rzeczywistości wygląda o wiele lepiej. Bardzo wszystkim polecam spojrzenie na tę NGC-kę, warto!

 

Collinder 419 (5.5 mag' 5') Tuż obok poprzedniczki i też w pobliżu Sadr świeci ta luźna gromadka, gwiazdy są rozrzucone wokoło jasnej w centrum. W tym samym polu widzenia lornetki dostrzegłem ciekawe zgrupowanie słabych gwiazd układających się w "znak całkowania". Nie mogłem się go dopatrzeć na zdjęciach DSS, ale na niebie był  8)

 

NGC 6866 (7.6 mag; 7') Nieco powyżej Sadr świeci ta mała, dość zwarta gromadka, której najjaśniejsze gwiazdy układają się w mniej więcej pionową linię.

 

NGC 6811 (6.8 mag; 15') Piękna, przypomina "obwarzanek" ze słabych gwiazdek, z wyraźnie uboższym w nie centrum. Na zdjęciu nie widać tego zbyt dobrze, za to w polu widzenia lornetki od razu kształt obwarzanka rzuca się w oczy. Znaleźć ją można tuż nad gwiazdą Delta Cyg. 

 

NGC 6819 (7.3 mag; 5') Z kolei ta gromadka jest bardzo zwarta i raczej przypomina luźną gromadę kulistą. Tylko kilka pojedynczych gwiazd momentami wyskakiwało z mgiełki. Bardzo ładna, świeci poniżej i na prawo od Delta Cyg.

 

To była bardzo przyjemna godzinka pod wakacyjnym niebem, a gromady otwarte są naprawdę wdzięcznymi obiektami dla obserwacji lornetkowych. 

 

Czystego nieba!

 

Paweł

[Panasmaras]

NGC 6882=6885 (8.1 mag; 20') Luźna gromada w Lisku. Słabe gwiazdki rozrzucone wokół pięciu jaśniejszych, z których jedna (na zdjęciu w centrum) wyraźnie żółta.

 

Paweł, a nie dostrzegłeś śladu jakiejś małej koncentracji gwiazd w obrębie NGC 6885?

Jakiś rok temu widziałem to tak:

 

Jaśniejsza z gromad (6885) od razu uderzyła po oczach. Grupa kilkunastu dość jasnych gwiazd, całkiem spora, z jedną wybijającą się (20 Vul). Gromada nie sprawia wrażenia tak jasnej, jak można się spodziewać po podawanej wartości - 6,0mag. Zdaje się, że 20 Vulpeculae zawyża znacząco jasność całości (...). Niemniej, to skupisko gwiazd było bardzo łatwym i oczywistym celem, także w mniejszych lornetach trzymanych luzem w łapie. Natomiast okazało się, że NGC 6882 była również bardzo dobrze widoczna. Widać ją było jako małą (znacznie mniejszą od sąsiadki) grupkę kilku gwiazd o zbliżonej jasności, wklejoną w północno-zachodni kraniec większego klastra. Doczytałem, że nie jest do końca jasne, czy NGC 6882 jest częścią NGC 6885 czy też nie. W każdym razie, wizualnie nie miałem problemów z przypisaniem widocznych gwiazd do numeru katalogowego.

 

A teraz jak przeglądam źródła w celu weryfikacji tych rewelacji, to widzę, że niezły burdel mają w tym Archeo...

[lukost]

Paweł, podczas mojej czwartkowej - średnio udanej z uwagi na przepływające co rusz fale chmur - sesji też przypomniałem sobie o gromadach otwartych, zaliczając większą część obiektów z Twojej listy. W użyciu była lorneta 15x70 i Taurus 300.

Najdłużej zatrzymałem się jednak przy obiekcie, który pominąłeś - w zasadzie słusznie, bo potrzeba doń większych apertur i filtra mgławicowego. O czym mowa? - o parce NGC 6820/6823, czyli gromadzie otwartej powiązanej z mgławicą, zlokalizowanej w konstalacji Liska. Obszernie opisał je P. Guzik w lipcowej "Astronomii". Obszar mgławicowy z wykorzystaniem UltraBlocka i długoogniskowego okularu był subtelny, lecz ewidentny; ciemnych "wstawek" niestety nie wypatrzyłem...

Otatnio "odkryłem", że odbijając na zachód od M 27 można dostać w pakiecie kilka ułożonych prawie w jednej linii deesów - pomiędzy Hantelkami a NGC 6820/23 świeci jeszcze wzmiankowana w Twoim poście NGC 6830. Jest na tyle niewielka i zwarta, że najlepiej prezentuje się w teleskopie.*

Odbiwszy nieco na południe, złapałem jeszcze jedną ciekawą gromadkę, skatalogowaną jako Roslund 3. Nie jest specjalnie zasobna w gwiazdki (zdaje się nawet, że oznaczona ją literą p - poor). Angole nazywają ją Gromadą Ślimak (Snail Cluster). Czy faktycznie załuguje na takie miano - chyba tak, ale najlepiej zerknijcie w okular i sami oceńcie.

źródło: www.sky-map.org

* - oczywiście doskonale wiem, że Marek na inne zdanie na ten temat...

[Gość Paweł Trybus]

Widziałem wyraźne zgrupowanie w pobliżu 20 Vul, widać je też na powyższym zdjęciu DSS, 20 Vul leży na dolnej krawędzi zdjęcia (tak się nieszczęśliwie złożyło). Pocket Sky Atlas maluje obydwie gromady osobno, zaznaczając właśnie 6885 w pobliżu 20 Vul, niżej. Natomiast aktualne na 5 maja 2015 zestawienie "Revised NGC/IC", które ściągnąłem stąd http://www.klima-luft.de/steinicke/ngcic/ngcic_e.htm  mówi, że 6882-=6885. I komu tu wierzyć?...

[Wojta]

Zachęcony relacją spojrzałem wczoraj po raz pierwszy świadomie  na NGC 6910 -W 16x70 udało mi się po chwili starań wywabić wężyk słabych gwiazd porównany powyżej do zminiaturyzowanej Kaskady Kemble'a. Ja z racji mniejszej lornetki nie mogłem dostrzec tego podobieństwa, widok skojarzył mi się natomiast z łukiem elektrycznym biegającym między dwoma wyraźnymi, 7magowymi gwiazdami, które w porównaniu tym odpowiadają elektrodom. A obiekt rzeczywiście ciekawy, subtelny i wart uwagi.

[Janko]

...To była bardzo przyjemna godzinka pod wakacyjnym niebem, a gromady otwarte są naprawdę wdzięcznymi obiektami dla obserwacji lornetkowych. ..

 

Może nawet najwdzięczniejszymi, przynajmniej od strony czysto estetycznej.

No, chyba że za obiekty uznamy także ciekawe układy wielobarwnych gwiazd :D